Mavzu: Zamonaviy ta'lim tizimi uning ijtimoiy funksiyalari

insonparvarlik qiymati ta'lim insonning kognitiv va ma'naviy ehtiyojlarini rivojlantirish imkoniyatidan iborat.
Ta’lim tizimi mamlakatning intellektual, ma’naviy-axloqiy salohiyatini to‘playdi va rivojlantiradi.
4. Ta'lim inson faoliyatining madaniy shakllangan namunalarini tarjima qilish jarayoni sifatida. Ta'limning ma'nosi nafaqat ijtimoiy tajribani vaqt ichida uzatishda, balki madaniyat makonida ijtimoiy hayotning o'rnatilgan shakllarini takror ishlab chiqarishda hamdir.
5. Ta'lim mintaqaviy tizimlar va milliy an'analarni rivojlantirish funktsiyasi sifatida. Ayrim hududlar aholisining o'ziga xosligi pedagogik vazifalarning mohiyatini belgilaydi.
6. Ta'lim asosiy madaniy qadriyatlar va jamiyat taraqqiyoti maqsadlarini etkazish va amalga oshirish uchun ijtimoiy institutdir.
Turli ijtimoiy-siyosiy sharoitlarda ta'lim yangi ijtimoiy g'oyalar va tarixiy an'analarda mujassamlangan oldingi avlod ideallari o'rtasida barqarorlashtiruvchi omil bo'lib xizmat qiladi. Shu sababli, ta'lim tarixiy va ijtimoiy tajribani takrorlash va uzatish jarayonini saqlab qolish va shu bilan birga yosh avlod ongida yangi siyosiy va iqtisodiy voqeliklarni, ijtimoiy va madaniy rivojlanishning yangi ko'rsatmalarini mustahkamlash imkonini beradi.
Ta'lim tizimi jamiyat taraqqiyotining holati, tendentsiyalari va istiqbollarini o'zida mujassam etadi. ijtimoiy funktsiya ta’lim, bir tomondan, avlodni mustaqil hayotga tayyorlash sifatida tavsiflansa, ikkinchi tomondan, kelajak jamiyatning poydevorini qo‘yadi, kelajakdagi shaxs qiyofasini shakllantiradi.
Mavjudlik haqidagi bilimlar pedagogik voqelik hodisalari va ob'ektlarini har tomonlama, tizimli fanlararo o'rganishni, eng keng tarqalganini ajratib ko'rsatishni nazarda tutadi. o'zgarmas ko'rib chiqilayotgan hodisa va jarayonlarning xususiyatlarini aks ettiruvchi parametrlar va xususiyatlar.
So‘nggi yillarda ta’lim falsafasini – eng keng tarqalgan ta’lim muammolarining mohiyati va mohiyatini yaxlit ko‘rib chiqish imkonini beruvchi integrativ, fanlararo ilmiy bilim sohasini rivojlantirishga tobora ko‘proq e’tibor qaratilmoqda. Taxmin qilish mumkinki, kasb-hunar ta'limi sohasi ertami-kechmi falsafiy-ma'rifiy asoslash zonasiga kiradi. Bu yo'lda birinchi qadam kasb-hunar ta'limi tizimidagi muhim va to'g'ri bo'lgan narsalar to'g'risida allaqachon to'plangan bilimlarni sintez qilish, ya'ni maqsadli shakllantirish bo'lishi mumkin. falsafiy va metodologik bilim.
Xavotir va hatto norozilikning mohiyati aniq. Zamonaviy ta'lim xizmat ko'rsatish sohasiga aylanib, o'z resurslarini o'quvchining axloqiy rivojlanishiga emas, balki uning shaxsiy rivojlanishiga emas, balki yaxshilikka emas, balki birinchi navbatda foyda olishga qaratilgan muvaffaqiyatli shaxsni shakllantirishga yo'naltiradi. O‘quvchida ezgulikni tarbiyalash uning yaxshiligi o‘zi bog‘langan va muloqotda bo‘lgan boshqa shaxsning yaxshiligi bilan uyg‘unlasha boshlashiga ta’lim har doim ham e’tibor bermaydi. Yosh avlod ongi dunyoni modellashtirishda borliq qadriyatlariga, insonning individual mavjudligi qadriyatlariga, ekzistensial qadriyatlarga emas, balki tabiiy (moddiy) manfaatlarga "e'tibor beradi". hayotdagi muvaffaqiyat mezonlari.
Jamiyatda va ta'limda bunday vaziyatning paydo bo'lishiga sabab bo'lgan sabablar axloqning oltin qoidasini unutish, erkinlikning ijobiy ma'nosi sharoitida o'zaro bog'liqlik va mas'uliyatning yo'qolishi, qadriyatlarning o'rnini bosishdir. asosan amaliy bilim va ko'nikmalarni egallashga yo'naltirilganligi. Bu sabablarni tarbiya jarayonida bartaraf etish mumkin, bu esa “yaxshilikni axloq bag‘riga qaytarish” (A. V. Razin), o‘quvchida insonparvarlik tuyg‘usini tarbiyalash, “o‘zboshimchalik”ni rivojlantirish orqali uning madaniyatga ko‘tarilishiga xizmat qiladi. , madaniyatning imperativ, aksiologik shakllari va madaniyat shakllari-tamoyillari” (V.A.Konev), talabalarni borliqning eng oliy qadriyati sifatidagi insonparvarlik bilan tanishtirish, bu esa “bilish va tafakkurning alohida paradigma sifati sifatida, qiymat-semantik va u yoki bu hodisaning inson va insoniyat mavjudligiga mazmun-maqsadli aloqadorligi” (E.Yu.Romashina), “odat emas, balki e’tiqod, turmush tarzi va xatti-harakati” (V.V.Ilyin) mavjud; ta'lim jarayonida, ya'ni "shaxsni nisbatan mazmunli va maqsadli ravishda tarbiyalash, jamiyatda shaxsning moslashishiga ko'proq yoki kamroq hissa qo'shadi va uni guruhlar va tashkilotlarning aniq maqsadlariga muvofiq izolyatsiya qilish uchun sharoit yaratadi. qaysi amalga oshiriladi” (AV Mudrik).
Yangi avlod ta’lim tizimini yaratishda yuzaga keladigan ko‘plab muammolar qatorida, bizningcha, yangi avlod ta’lim tizimini rivojlantirishga qo‘yiladigan talablar va uning mezonlarini belgilash bilan bog‘liq bo‘lganlarni ham tadqiq etish zarur; ta'lim tizimining yaxlitligi sifatida rivojlanishi bilan; yangi avlod ta'lim tizimini rivojlantirishga tizimli yondashuvning uslubiy tamoyillarini belgilash bilan; ta'lim tizimining faoliyat ko'rsatishiga olib keladigan, uning rivojlanishi va takomillashtirilishini ta'minlovchi tizimni tashkil etuvchi omillarni aniqlash bilan; ta'lim tizimining axloqiy asoslarini asoslash bilan; jami “Maktab 2100” ta’lim tizimi kontseptsiyasi asoslarini belgilaydigan ta’lim va tarbiyaning yondashuvlari va tamoyillarini aniqlash bilan; o'quvchilarni o'qitish va tarbiyalash texnologiyalari, usullarini ishlab chiqish bilan, ularning umumiy ta'lim ko'nikmalarini rivojlantirish (texnologiyalar, usullar), dunyoning yaxlit manzarasini shakllantirish, axloqiy tanlov qilish qobiliyati; ta'lim tizimini umumta'lim maktablari amaliyotiga joriy etish bilan va bir qator boshqalar.
Hozirgi vaqtda ommaviy maktabda o'quvchilarni tarbiyalash, o'qitish va rivojlantirish bilan bog'liq ko'plab masalalar yangicha tushunishni talab qiladi, chunki, birinchidan, jamiyatda sodir bo'layotgan ijtimoiy o'zgarishlar nafaqat inson, bolalik, balki bolalik haqidagi qarashlarni ham o'zgartirdi. o'qituvchilar, maktab o'quvchilari ongi holati sifatida dunyoqarashni o'zgartirish uchun asos bo'lib xizmat qildi. Ikkinchidan, haqiqiy pedagogik amaliyot tahlili shuni ko‘rsatadiki, o‘quvchilarda dunyoning yaxlit manzarasini, birgalikda yaratish dunyoqarashini, funksional savodxonlikni shakllantirishga maqsadli intilayotgan, tafakkurini aksiologik mazmun bilan boyitib, o‘quvchilarni javob izlashga undaydi. «Inson nima va uning hayotdan maqsadi nima? "Insonning hayotdagi vazifasi nima?" va boshqalar, ta’lim mazmunining madaniy komponentini amalga oshirish texnologiyalari va usullarini to‘liq o‘zlashtirmaydi, bu esa o‘qituvchi faoliyatining predmet mazmunida o‘z aniqligini topadi, o‘quvchilar nomi va manfaati uchun amalga oshiriladi. Uchinchidan, talabalar qiyinchiliklarni yengishda tajriba etishmasligi tufayli har doim ham adekvat axloqiy tanlov qila olmaydilar, tanlov natijalarini, dunyoga, odamlarga va o'zlariga bo'lgan munosabatlarning tabiati va mazmunini mezon bo'yicha baholay olmaydilar. boshqa shaxsning qadr-qimmati, axloqning oltin qoidasi mezoniga ko'ra, uning o'zgarishi talabaning boshqa shaxsga bo'lgan haqiqiy munosabatini ochib beradi
Shunday qilib, yangi avlod ta’lim tizimini rivojlantirishning amaliy ehtiyoji va uni yaratishning nazariy va uslubiy asoslarining yetarli emasligi o‘rtasidagi ziddiyatlar haqida gapirish mumkin; ta'lim strategiyasini o'zgartirish zarurati bilan madaniyat va uning shakllarini o'zlashtirish jarayonida o'quvchilarning shaxsiy imkoniyatlarini etarlicha baholamaslik o'rtasida; jamiyatda sodir bo'layotgan salbiy hodisalar (ma'naviyatning etishmasligi, axloqiy vayronagarchilik, qadriyat nigilizmi) va maktabning o'quvchi shaxsining axloqiy fazilatlarini rivojlantirish vazifalari o'rtasida.
Ushbu qarama-qarshiliklarni hal qilish yo'llarini topish istagi bizning tadqiqotimiz muammosini aniqladi. Nazariy jihatdan bu yangi avlod ta’lim tizimining falsafiy-axloqiy asoslarini aniqlash muammosi; amaliy jihatdan o‘quvchilarni o‘qitish va tarbiyalashning metod va texnologiyalarini aniqlash muammosi, ulardan foydalanish (usul va texnologiyalar) ta’limning rivojlanish xarakterini, ta’limning uzluksizligi va izchilligini, mazmunning madaniy tarkibiy qismini amalga oshirishni ta’minlaydi.