Мавзулар бўйича матн аннотацияси ва охирги янгиликлар

Аннотация

ХХI асрда инновацион лойиҳалар ва янги ғояларнинг ҳаётга кенг татбиқ этилиши жамият ва инсоният тараққиёти учун самарали ҳисобланади. Технология тараққиёти асрида илмий лойиҳаларни ишлаб чиқариш ва ҳаётга жорий этиш, мамлакат иқтисодиётининг юксалишида ва янгиланишида муҳим омил саналади. Инновацион фаолият инфратузилмасининг ривожланиш даражаси инновацион сиёсатни амалга оширишга таъсир этувчи асосий омиллардан биридир.

Давлатнинг фан-техника тараққиётини тартибга солиш соҳасидаги тартибга солиш тизими қуйидаги элементларни ўз ичига олиши зарур:

• 
  давлат сиёсатининг аниқ белгиланган мақсадларини;
  
• 
  белгиланган мақсадларни амалга оширадиган бошқарув органлари ва уларнинг функцияларини;
  
• 
  бошқарув функцияларини тўлиқ амалга оширишда тартибга солиш объекти ва ахборот берадиган ахборот тизимини;
  
• 
  давлат бошқарув органларининг қўллаб-қувватлаш ва тартибга солиш инструментлари - давлатнинг фан-техника тараққиётини тартибга солишнинг асосий инструментларига нафақат унинг элементлари тааллуқли бўлади, балки давлатнинг илмий имтиёзлар тизимига мувофиқ, илмий тадқиқотлар ва ишланмалар соҳаси ўртасида бюджет ва бюджетдан ташқари ресурсларни тақсимлаш орқали илмий техника янгиликларини давлат томонидан тўғридан-тўғри қўллаб-қувватлашни;
  
• 
  инновацион жараёнларнинг субъектларига турли хил имтиёзларни тақдим этишни (ҳам инновацияларни амалга ошираётган бевосита тадбиркорларга, ҳам уларни ёки бу даражада қўллаб-қувватлаётган инфратузилма элементларига);
  
• 
  иқтисодиётда инновацион муҳитни шакллантириш ва илмий техник ахборотлар миллий хизматини, патентлаш ва лицензиялаш, стандартлаштириш, сертификатлаш, статистика, хорижий тажрибани ўрганувчи таҳлилий марказлар, илмий-техник ривожланиш, прогнозлаштирувчи кадрларни тайёрлаш кабиларни ўз ичига олувчи тадқиқотлар ва ишланмалар таъминоти инфратузилмаси ҳамда улар асосида қарор қабул қилувчи шахсларни устувор илмий, миллий тизимлар билан таъминлашдан иборат.
  

“Йованович (1982) ва Маццукато (2000) стохастик параметрларга боғлиқ бўлган харажатлар самараси устида иш олиб боришган. Саноатнинг ҳаёт циклида стохастик параметрлар томонидан маҳсулот дизайни ҳали стандартлаштирилмасдан ноаниқликлар тақдим қилинган”.
Экспертларнинг ҳисоблашича, “корхоналарни янги маҳаллий ва хорижий технологияларни жорий қилишга рағбатлантирувчи, асосийси бунинг учун имконият тақдим этувчи ташкилий ва институционал муҳит яратиш бирламчи аҳамият касб этади”. Бизнинг бозорда фақат ҳукуматгина инновациялар руҳини уйғотиши мумкин деган ёлғон тасаввур вужудга келиши мумкин. Фақат унинг стратегик муаммоси кучли ирода, реал стимул ва ресурслар билан таъминланган ҳолда тадбиркорликнинг ривожланишида янги босқични бошлаб бериши мумкин.
Демак, давлатнинг иқтисодий сиёсатида tоp-dоwn ва bоttоm-up ёндашувлари имкониятларини бирлаштирувчи комплексли инновацион сиёсат зарур бўлади. Маҳаллий компаниялар, академия ва ОЎЮ эса биринчи бўлишнинг уддасидан чиқа олмасада, ҳеч бўлмаса ҳаммадан ортда қолмаслик учун диққат-эътиборни сусайтирмасликлари лозим.
“Саноат эволюцияси асосан инновациялар ва бозор струтктураси динамикаси орқали танлов механизмига боғлиқдир. Бу ерда янги технологиялар ва фирмаларнинг кириш ва чиқиши муҳим аҳамият касб этади”.
Умумий жиҳатдан инновацион жараён бу воқеа-ҳодисаларнинг кетма-кетликдаги занжири бўлиб, унинг давомида янгилик оддий бир ғоядан муайян маҳсулот, технология ёки хизматгача “пишиб етади”¹⁵ ва хўжалик амалиётида тарқалади.
Бу жараённи қуйидаги схема кўринишида акс эттириш мумкин:
Фт ↔ Ат ↔ И ↔ Л ↔ Қ ↔ Ў ↔ Си ↔ М ↔ С;
бу ерда:
Фт - фундаментал тадқиқотлар;
Ат - амалий тадқиқотлар;
И - ишланмалар;
Л - лойиҳалаштириш;
Қ - қурилиш;
Ў - ўзлаштириш;
Си - саноат ишлаб чиқариши;
М - маркетинг;
С - сотув.
Инновацион тадбиркорлик инфратузилмаси биринчи навбатда, алоҳида бўлиб ўтадиган ва инновацион деб номланган турга мослашиб оладиган тадбиркорликни таъминловчи тизимни ифодалайди. У инновацион соҳанинг тадқиқотчилик-лойиҳалаш секторини иқтисодиётнинг реал сектори ва якуни истеъмолчи билан бирлаштиради.
Бевосита инновациялаш, яъни инновацияларни таклиф сифатида яратиш учун ва инновацион тадбиркорлик, яъни бу таклифларни амалга ошириш ва илгари суриш учун инфратузилма элементларининг мазмун-моҳиятига кенгроқ эътибор қаратиш зарур (2-жадвал).
Мазкур инфратузилма турларининг айрим элементлари мос келиши ёки умумий бўлиши мумкин, бу - ахборот хизматлари кўрсатувчи фирмалар, тажриба ва муҳандислик марказлари, молиявий структуралар, патентли-лицензияли ташкилотлардир.