Mavzuning asosiy masalalari

4. Ҳудудий низоларни ҳал қилиш усуллари.

Халқаро ҳудудий низоларни суд тартибида ҳал қилиш Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Халқаро суди томонидан амалга оширилади. Халқаро суднинг ваколатлари, ташкил етилиши ва процедураси БМТ Низомининг ажралмас қисми бўлган Низом билан белгиланади. Санъат бўйича. БМТ Низомининг 93-моддасида, БМТга аъзо барча давлатлар суд низомининг ипсо-факто иштирокчилари ҳисобланади.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Халқаро Aдлия суди, агар манфаатдор давлатлар суд олдида процесс иштирокчиси бўлишга рози бўлсаларгина, ишни кўриб чиқишга ҳақли (томонларнинг розилиги принципи). Давлат ўз розилигини қуйидаги йўллар билан билдириши мумкин:
Махсус келишув. Бу низо тарафлари томонидан низони Судга биргаликда беришга рози бўлганда тузилади.
• Шартномадаги мақола. Баъзи шартномаларда иштирок етувчи давлат бошқа иштирокчи давлат билан шартномани келгусида талқин қилиш ёки қўллаш тўғрисида низо юзага келганда, суднинг юрисдикциясини қабул қилишни олдиндан ўз зиммасига олган мақолалар (юрисдикция қоидалари) мавжуд
Бир томонлама баёнот. Суд низомига қатнашувчи давлат томонидан суднинг юрисдикциясини худди шу мажбуриятни олган ҳар қандай бошқа давлат учун мажбурий деб қабул қилганлиги тўғрисидаги декларatsiяси.
2014 йилдан бошлаб суднинг юрисдикциясини мажбурий деб тан олиш тўғрисидаги БМТга аъзо давлатларнинг тахминан учдан бир қисми томонидан қабул қилинган бир томонлама декларatsiялар амал қилмоқда.
Шу билан бирга, суд юрисдикциясини қабул қилган давлат бошқа давлат томонидан судга чақирилгандан сўнг, бундай юрисдикция қўлланилмайди, чунки унинг фикрига кўра:
• ушбу бошқа давлат билан тортишув бўлмаса
• ёки низо қонуний бўлмаганлиги сабабли
• ёки унинг суд ваколатларини қабул қилиш тўғрисидаги келишуви кўриб чиқилаётган низога тааллуқли емаслиги сабабли.


5. Кибер маконда халқаро оммавий ҳуқуқни қўллаш. Халқаро оммавий ҳуқуқда ҳудудий яхлитлик принципи ва Интернет.

Aхборот хавфсизлигини таъминлаш ва киберҳудудни ҳуқуқий тартибга солишни таъминлаш бўйича ҳуқуқий нормаларнинг қўлланилишини ўрганиш ва таҳлил қилишда асосан асосий принципларнинг (инсонпарварлик, қурол тарқатмаслик, мулк, сўз еркинлиги, шахсий ҳимоя ва бошқалар) кибер-космосга тарқалишига ва халқаро ҳуқуқ принципларига еътибор қаратилади. БМТ Низоми. Кибер космосда ҳуқуқий тартибга солишнинг ёндашувларини излашнинг яна бири космик макон, ҳаво майдони, Aнтарктида ҳудудлари ва бошқаларни тартибга солиш билан ўхшашлик усулларига асосланган.

Бошқа томондан, кибер майдон аллақачон деярли барча фаолият соҳаларига таъсир кўрсатмоқда. Ушбу ёндашув 20-30 йил олдин кибер-маконга нисбатан амал қилиши мумкин еди, кейинчалик "кибер-қонун" нинг ривожланиши ва кибер-космосдан фойдаланиш ривожланиб бориши билан уни турли бўлим ва йўналишларга ажратиш. Ҳозирги вақтда муаммо шу қадар мураккаблашдики, бу маконни фақат фалсафий нуқтаи назардан бутун сифатида кўриб чиқиш ўринли бўлиб, амалиёт анча тафсилотларни талаб қилади.
Ҳозир биз киберҳудуд деб атайдиган нарса, аслида Интернет орқали ривожланган маълумотлар узатиш инфратузилмаси устки тузилмаси. Шу сабабли, кибер майдоннинг асосини - Интернетни алоқа тизими ёки транспорт тизими сифатида тақдим етишни назарда тутадиган енг машҳур ёндашувлардир.