Mavzuning maqsadi

Mikroorganizmlar xujayra moddasining elementar tarkibi. 
(quruq moddaga nisbatan % Hisobida) 
Elementlarning 
nomi 
Bakteriyalar 
Turushlar 
Mog‘or 
zamburug‘lari 
Uglerod 
50,4 
49,8 
47,9 
Azot 
12,3 
12,4 
5,24 
Vodorod 
6,78 
6,7 
6,7 
P
2
O
5
4,95 
3,54 
4,85 
K
2
O
2,41 
2,34 
2,81 
SO
3
0,29 
0,04 
0,11 
Na
2
O 
0,07 
1,12 

---

MgO 
0,82 
0,42 
0,38 
CaO 
0,89 
0,38 
0,29 
Fe
2
O
3
0,08 
0,035 
0,16 
PbO
2
0,03 
0,09 
0,04 
Bu jadvalda mikroorganizmlar hujayrasida ko‘p uchraydigan moddalar qayd 
kilingan, bulardan tashkari, hujayra tarkibida oz miqdorda, lekin, fiziologik 
aktivlik uchun zarur bo‘lgan bir qancha mikroelementlar: bor, marganes, molibden, 
rux, mis, kobalt, brom, yod va boshqalar ham uchraydi. 
Har xil moddalarning ximiyaviy tuzilishi bilan ularning mikrob hujayrasiga 
kira olishi o‘rtasida mustahkam bog‘liqliq bor. Ionlarga ajralmaydigan 
uglevodorodlar va boshqa birikmalar, odatda, hujayraga juda tez o‘tadi, agar 
organik birikmaning molekulasida aminogruppa, oksigruppa yoki karboksil gruppa 
bo‘lsa, bunda moddalarning xujayra ichiga kirish xususiyati keskin o‘zgaradi. 
Bunday gruppalar qancha ko‘p bo‘lsa, organik moddalarning hujayra ichiga 
kirishi sskinlashadp. Hujayra ichiga kiradigan moddalar iafas olishda hosil 
bo‘ladigan N
+
va NSOionlariga almashinib o‘tadi. 
Oziqlanish tipiga ko‘ra, bakteriyalar juda xilmaxil gruppalarga bo‘linadi. 
Geterotrof va avtotrof usulda oziqlanish termini hayvonlar va o‘simliklar uchun 
qo‘llaniladi. Lekin mikroorganizmlar uchun yetarli emas, chuiki mikroorganizmlar 
ensrgiya manbaiga ko‘ra, uglerod manbaiga ko‘ra va donor elektronlarga kura turli 
gruppalarga bo‘lipadi. Energiya manbai yorug‘lik bo‘lsa — fototroflar, agar 
energiya manbai oksidlanish-qaytarilish protsesslari bo‘lsa — xemotroflar, agarda 
anorganik moddalar (H
2
, NH
3
, H
2
S, CO
2
) va boshqalar bo‘lsa — litotroflardir. 
Tayyor organik moddalarni o‘zlashtpruvchilar —organotroflar deb ataladi. 
Barcha yashil o‘simliklar, ko‘kyashil suv o‘tlar, qirmizi va yashil rangli 
oltingugurt bakteriyalari — fotolitotroflar, nitrifikatorlar — xemolitotroflar, 
hayvonlar 
va 
ko‘pchilik mikroorganiyamlar — xemoorganotroflardir. 
Oziqlanishning eng keng tarkalgan turi geterotrof, ya’ni tayyor organik moddalar 
bilan oziqlanishdir.