Maxsus ta’lim vazirligi geografiya o`qitish metodikasi

Muammoli masalalar va topshiriqlar

1. 
   Boshlang'ich sinflar geografiya fanidan ekskursiya darslarini takomillashtirish yo'llari haqida ma’lumot yig'ing.
   
2. 
   Hozirgi zamon maktablarida ekskursiya darslarining innovatsion va integratsiyalash xususiyatlarini yoritib bering.
   
3. 
   Tayanch maktablarida tabiat qo'ymga ekskursiyalar tashkil etish va o'tkazish uslublarini tahlil qiling.
   
4. 
   1-2- sinflar uchun tabiatda o'tkaziladigan ekskursiya va kuzatishlaming jadvalini tuzing.
   
5. 
   1-2- sinflar uchun tabiatda ekskursiya va kuzatishlar o'tkazilganidan keyingi izohli oq‘ish darsining reja va konspektini tuzing («O‘qish kitobi»dan matn tanlab).
   
6. 
   3- sinf «Geografiya» darsligidan ekskursiya darsida pred metlararo bog‘lanish didaktik tamoyilini yorituvchi mavzu bo'yichc dars rejasi va konspektini tuzing.
   
7. 
   4- sinf «Geografiya» darsligidan o'lkashunoslik tamoyilir yorituvchi ekskursiya darslarining umumiy mavzular jadvalini tuzing.
   
8. 
   1-4- sinflar uchun ekskursiya darslaridan keyin o'qitilishi mumki bo'lgan mavzulaming umumiy jadvalini tuzing.
   
9. 
   1-4- sinflarda o'quvchilaming kuzatishlari bilan bog‘liq o'qishlard foydalaniladigan mavzular ro'yxatini tuzing («O‘qish kitobi»da foydalanish mumkin).
   
10. 
    Ekskursiyada o'qituvchi va o‘quvchi faoliyatining turlari jadvalir tahlil qiling.
    

Bilimni tekshirish uchun savollar

1. 
   Geografiya darslari orasida ekskursiya darsi qanday o'rinr egallaydi?
   
2. 
   Ekskursiya darsiga tayyorgarlikning asosiy bosqichlari nimalarda iborat?
   
3. 
   Ekskursiya vaqtida qanday tajribalami o'tkazish mumkin?
   
4. 
   Ekskursiya davomida o'quvchilar qanday ishlami bajarish imkoniyatig egabo'ladilar?
   
5. 
   Ekskursiya o'tkazishda qanday metodlardan foydalaniladi?
   
6. 
   Ekskursiya darsida turli metodlardan qay yo'sin samarali foydalanis mumkin?
   
7. 
   Ekskursiyada to'planadigan materiallardan tabiatshunosli darslaridan tashqari yana qaysi darslarda foydalanish mumkin?
   
8. 
   Ekskursiya darsining rejasi qanday tuziladi?
   
9. 
   Ekskursiyadan keyin geografiyaka oid maqolalami o'qishnin ahamiyati qanday?
   
10. 
    O‘quvchilaming kuzatishlari bilan bog'liq o'qish darslari qanda ahamiyatga ega?
    
11. 
    Ekskursiya darsi davomida predmetlararo bog'lanish didakti tamoyilining amalga oshirish yo'llarini qanday tushunasiz?
    

Geografiyada sinfdan tashqari ishlar, ulaming turlari
Darsdan tashqari ishlar uy ishlari (vazifalar)ga qaragand murakkabroqdir. Ulami amalga oshirish uchun tegishli o‘simlikla) maxsus asboblar va boshqa jihozlar talab qilinadi. Darsdan tashqai ishlarga: tirik tabiat burchagidagi, o‘quv-tajriba maydonchasidag
va tabiatda yozgi topshiriqlar bo'yicha bajariladigan ishlar kiradi. Bu ishlar o'quvchilaming o‘qituvchi rahbarligida ulaming bilishga qiziqishlarini uyg‘otish, shuningdek, maktab dasturini kengaytirish hamda to'ldirish maqsadida amalga oshiriladigan darsdan chetdagi ko‘pchilik faoliyat shakli bo'lgan sinfdan tashqari ishlar nomini oladi.
Geografiya xonalarida va tirik tabiat burchagida o'tkaziladigan ishlar uchun o'quvchilarga topshiriqlar darslarda kursning barcha mavzulari uchun o'quv yili davomida berib boriladi. Geografiya fanlarining o‘qitilishida o'quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan tashqari mashg‘ulotlarning majburiy bo'l- magan ko‘ngilli shakllari: indiviudal ishlar, sinfdan tashqari, «Yosh tabiatshunoslar» to‘garagining ishi, ommaviy kechalar, ijtimoiy foydali ishlar keng qo'llaniladi. Sinfdan tashqari ish o‘quv materiali asosida va unga bog'liq holda uyushtiriladi. Biroq uning mazmuni darsni takrorlamaydi. Dastur doirasi bilan chek- lanmaydi, ammo uni to‘ldiradi va tabiat haqidagi fanning qiziqarli hamda kerakli tomonlarini ochib beradi.
Geografiya bo'yicha sinfdan tashqari ishlar darslarda olin- gan bilimlarni kengaytirish, chuqurlashtirish va konkret- lashtirish,tabiatni o'rganishga qiziqish uyg'otish, o‘quvchilar faol- ligi hamda mustaqilligini rivojlantirish, vaqtni rejalashtirish imko- niyatini beradi. Sinfdan tashqari geografiya ishlari tarbiyaviy ahamiyatga ham ega, chunki bu ishlar o‘quvchilarning xulq- atvoriga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ulaming moddiy dunyoga qarashi va mehnat madaniyati shakllanadi, bilishga qiziqishi, mustaqil kuzatish ko'nikmalari rivojlanadi, jamoatchilik hissini va tabiatga muhabbatni teranlashtiradi. Geografiya bo‘yicha yo‘lga qo‘yilgan sinfdan tashqari ishlar o'quvchi shaxsini har tomonlama rivojlantirish vositalaridan biridir.
Uzoq muddatli tajribalar o'tkazish, gerbariy va kolleksiyalar uchun material yig'ish, model, maket va boshqa ko'rgazmali qurollar tayyorlash, jonli tabiat burchagi va o'quv-tajriba maydonchasidagi ishlar kabi sinfdan tashqari ishlaming shakllari tabiatni o'lganishni hayot bilan bog'lash va o'quvchilami politexnik tayyorgarlik uchun ahamiyatli bo'lgan amaliy o'quv va ko'nikmalar bilan qurollantirish imkoniyatini beradi.
Bolalaming kuzatishlari va o'qituvchining tushuntirishlari bilan olib boriladigan qishloq xo'jaligi bo'yicha amaliy ishlari tabiatni boshqarish, uni inson manfaati uchun o'zgartirish to'g'risidagi ta’limot asoslarini tushunib olishlariga yordam beradi. Bolalamir ijtimoiy-foydali faoliyatlari ularni mehnatga o‘rgatadi a vatanparvarlik tarbiyasiga ko‘maklashadi. Sinfdan tashqa mashg‘ulotlarning barcha turlari bir-biriga bog‘liq bo‘lishi, bi ikkinchisini to‘ldirishi kerak. O‘simlik va hayvonlar bilan ishlashj darslarda vujudga kelgan qiziqish sinfdan tashqari mashg‘ulotlar£ rivojlanishi mumkin, ayniqsa, geografiya bilan qiziqqa o'quvchilar yosh tabiatshunoslar to'garagi mashg‘ulotlari£ qatnashishlari mumkin. O‘quvchilarda tabiiy obyektlari kolleksiyalashtirishga moyillikni, hayvonlarga mehrni payqaga o'qituvchi ulaming qiziqishlariga qarab mashg‘ulotlar topish tabiat to‘g‘risidagi fanni chuqurroq o‘rganish istagini rivojlantirisl zarur.