Maxsus tarix fanlari

Bibliografiya tuzish. O’zbekistonda sobik Ittifok davrida juda kup mikdorda adabiet, shu jumladan tarixga oid adabietlar nashr etilgan. Mana shunday kup kitoblar ichidan kerakligani kay yusinda tanlab olish mumkin?
SHu narsa ma`lumki, bu ishda tadkikotchiga eng birinchi erdamchi kutubxona
xisoblanadi. Xar bir kutubxonada adabietlarning alfavitli va sistemali kataloglari mavjud. «Knijnaya letopis’», «Letopis’ jurnal’nix statey», «Letopis’ gazetnix statey», «Letopis’ retsenziy» kabi nashrlar mavzu bo’yicha adabietlar tanlash ishida tadkikotchiga juda katta erdam beradi. «Knijnaya letopis’» materiallari asosida esa «Ejegodnik kniga SSSR» tuplami tuzilgan edi.
Xuddi shunday kullanmalar O’zbekiston Respublikasi davlat kitob palatasi tomonidan xam chikarilgan va unda respublikada chikkan adabietlar, makolalar ko’rsatilgan. «O’zbekiston SSR kitoblarining yilnomasi» kitoblar ko’rsatkichining kuplab jildlarida respublikada sovet
xokimiyati yillarida chop ztilgan kitoblar kayd etilgan. Kundalik umumiy bibliografiya bilan bir katorda maxsus tarixiy bibliografiya xam nashr kilib borilgan.
O’zbekiston tarixiga oid bibliografik kullanmalar juda kUp. Tarixning barcha asosiy
muammolari yuzasidan tavsiya kilinadigan tarixiy adabietlarning bibliografik ruyxatlari e`lon kilingan. Bularni kutubxonalarning bibliografiya bUlimlaridan topish mumkin. O’zbekistonda sovet xokimiyati yillarini uz ichiga olgan kator bibliografik ko’rsatkichlar e`lon kilindiki, ular tadkikotchilarimiz ishini ancha engillashtiradi. A. Navoiy nomidagi O’zbekiston Respublikasi Davlat kutubxonasi 60-yillar oxirida O’zbekistonning kadimgi zamondan
boshlab 60-yillar oxirigacha bo’lgan tarixi bo’yicha «Istoriya Uzbekistana. CH. 1, 2. Ukazatel’ Sovetskoy literaturn» (Toshkent, 1967, 1969 tg.) nomli maxsus ko’rsatkich chikargan edi. 1953 yildan e`tiboran O’zbekiston bo’yicha chikkan adabietlarning yillik bibliografik ko’rsatkichlari e`lon kilinmokda. SHu bilan birga «O’zbekistonda ijtimoiy fanlar» jurnali O’zbekiston tarixi
bo’yicha chikkan adabietlarning yillik ruyxatini e`lon kilib borgan. SHunday kilib, tadkikotchilar matbuotda O’zbekiston tarixi xakida barcha adabietlarning tUla ruyxatiga egadirlar. Umuman olganda yukorida tilga olib Utilgan asosiy bibliografiya tadkikotchiga tanlangan mavzu bo’yicha adabietlar ruyxatini tuzib olib, ularni ma`lum bir izchillikda urganib chikishda erdam beradi.
Manba va adabietlarni O’rganish chogida ularni konspekt kilish, kerakli xujjatlardan
ko’chirma olish foydalidir. Xujjatlardan ko’chirmalarning xar birini aloxida aloxida varaklarga ezish maksadga muvofik. SHunda ularni ayrim masalalar bo’yicha istalgan tartibda joylashtirish oson bUladi. Adabietlar, e`lon kilingan manbalar bilan birga vaktli matbuotni xam urganib borish
foydadan xoli emas. Gazeta va jurnallardan tuplam uchun xujjatlar yigiladi. SHuningdek, ular tadkik kilinaetgan davrni, mavzuga oid tarixiy jaraenlarni xar tomonlama O’rganishda kUmaklashadi.
Vaktli matbuot. YUkorida xujjatlar tUplamini tayerlashda kitoblardan, e`lon kilingan manbalardan foydalanibgina kolmasdan, balki vaktli matbuotdan, ya`ni gazeta va jurnallardan xam foydalanish kerak deyildi. Vakgli nashrlarda muxim davlat xujjatlari, davlat raxbarlarining nutklari e`lon kilinadi, iktisodiet, fan, madaniyat soxasida erishilgan sunggi yutuklar, jamiyat
xaetidagi muxim vokealar eritib boriladi.
Oldin xam, xozir xam Uzbekistonda juda kuplab gazeta, jurnal xamda jurnal tipidagi
nashrlar chikariladi. Uz Uzidan ma`lumkn, ilmiy ish tayerlash uchun vaktli matbuotning kaysilaridan foydalanish kerak, degan savol tugiladi. Xar bir tadkikotchi bu masalani uzining kanday masalani urganaetgani, nimalar bilan kizikishiga karab xal etadi. Masalan, «O’zbekistonda agrar siesatning amalga oshirilishi (1976-1985)» degan mavzu bo’yicha tadkikot ishlari olib borish uchun mana shu yillar mobaynida chikkan «Xlopkovodstvo», «O’zbekiston
kommunisti», «Partiya turmushi», «O’zbekiston kishlok xo’jaligi» kabi jurnallardan «kishlok xakikati», «Sel’skaya jizn’», «Sovet O’zbekistoni», «Pravda Vostoka» kabi gazetalardan va boshkaayrim viloyat gazetalaridan foydalanish maksadga muvofikdir. Gazetadagi materiallar tematikasi, ularning joylashtirilishi, maxsus bulimlar, ruknlar talabaga, tadkikotchiga uni kizikgiraetgan mavzu uchun materialni kiynalmasdan topish imkonini beradi. Jurnallarda esa ulardagi mundarijalar, xamda yil buyi e`lon kilingan makola va materiallar ruyxati (odatda, bunday ruyxatlar jurnalning xar yili oxiridagi sonida e`lon kilinadi) kerakli makola va chikishni topishda erdam beradi. Gazeta va jurnal materiallarini ukish chogida
ulardan zarur ko’chirmalar olib borish maksadga muvofik. Bu ish materialning mazmuniga karab kilinadi. SHuningdek, gazeta va jurnallardan mavzuga doir xujjatlardan xam nusxa olinadi. Vaktli matbuotda rasmiy xujjatlar (Oliy Majlis sessiyalari materiallari va boshka muximanjumanlarniig karorlari, stenografik xisobotlari va protokollari) bilan bir katorda jamoat tashkilotlari, jamoalar, mexnatkashlarning aloxida vavashlari xakidagi materiallar xam
muntazam berib boriladi. Aynan mana shunday materiallarning arxivlarda kamligi vaktli matbuot materiallarining tadkikot uchun muxim manbaga aylanishidan dalolat beradi.