Mazkur uslubiy ko’rsatma Muhammad al-Xorazmiy nomidagi tatu samarqand filialining uslubiy Kengash tomonidan chop yetishga tavsiya yetildi

1. DT ni inspeksiyalash. Spetsifikatsiya talablarini hujjatlashtirish, arxitekturaviy sxema, yoki dasturning manba kodi kabi tizimning turli tahlil va tekshiruvlarini namoyon qiladi. Inspeksiyalash DT ni ishlab chiqishning barcha bosqichlarida amalga oshiriladi. Inspeksiyalash bilan parallel ravishda dasturning manba kodi va mos hujjatlar avtomatik tahlil qilinadi. Inspeksiyalash va avtomatik tahlil – bu verifikatsiya va attestatsiyaning static metodlari hisoblanadi.
2. DT ni testlash. Bajariluvchi kodni test ma’lumotlari bilan ishga tushirish va chiquvchi ma’lumotlarni tadqiq qilish. Testlash – bu verifikatsiya va attestatsiyaning dinamik metodi hisoblanadi.

Testlashning ko’rinishlari
DT ni ishlab chiqish jarayoning turli bosqichlarida testlashning turli ko’rinishlari qo’llaniladi.

1. 
   Defektlarni testlash dastur va uning spetsifikatsiyasi o’rtasidagi nomuvofiqlikni topish uchun o’tkaziladi.
   
2. 
   Statik testlash dasturning samaradorligi va ishonchliligini hamda turli rejimlardagi eksplutatsiyalarda tizim ishini baholaydi.
   

Verifikatsiya va attetatsiyaning asosiy maqsadi – tizim “o’z maqsadiga muvofiqligi” ga ishonch hosil qilishdir. Zaruriy muvofiqlikning ishonchliligi darajasi tizim maqsadiga, foydalanuvchilar kutilmalariga va dasturiy mahsulotlar bozori shartlariga bog’liq.
Otladka jarayoni
Qoidaga ko’ra, verifikatsiya va attestatsiya jarayonida tizimdan xatoliklar aniqlanadi. Xatolikni to’g’rilash uchun tizimga o’zgartirish kiritiladi. Bu otladka jarayoni boshqa varifikatsiya va attestatsiya jarayonlari bilan integratsiya qilinadi. Testlash va otladka qilish jarayonlari bir-biridan farqlanadi.

1. 
   Verifikatsiya va attestatsiya – dasturiy tizimda defektlarni toppish jarayoni;
   
2. 
   Otladka – defektlarni mahalliylashtirish va ularni to’g’rilash jarayoni
   

3-MA’RUZA: DASTURIY TA’MINOT ARXITEKTURASI

Dasturiy ta’minot arxitekturasi bu modular va qism tizimlar komponentlaridan iborat yaxlit tizim.

Dasturiy ta’minot arxitekturasi ko’plab qatlamlardan iborat bo’lishi mumkin.

Dasturiy ta’minot arxitekturasi faqatgina tizimning tuzilmasi yoki hattiharakatini namyoyon qilmaydi. Ulardan tashqari, foydalanuvchanligi, funksiyaviyligi, samaradorligi, bardoshliligi, qayta foydalanuvchanligi, tushunarliligi, iqtisodiyligi va estetik jihatlarni ham qamrab oladi.
DT arxitekturasida 2 xil yondoshuv mavjud: prescriptive va descriptive.
Prespective arxitekturada - tizimni qurishdan oldin qabul qilingan dizayn qarorlarini aks ettiradi. Ya’ni DT arxitekturasi o’ylab topilgan bo’ladi.

Descriptive arxitekturada – tizim qanday qilib qurilganligini tavsiflab beradi. Ishlab chiqilgan DT arxitekturasi nazarda tutilmoqda.

Tizimni rivojlantirish jarayonida eng dastlabki qadam uning prescriptive arxitekturasini qurish hisoblanadi.

Ba’zi hollarda bu holat uchrab turadi.
Bu holat quyidagi ba’zi bir sabalarga ko’ra kelib chiqadi:

• 
  Ishlab chiqivchining beparvoligi
  
• 
  Qisqa muddatlar
  
• 
  Prescriptive arxitekturaning yetarli darajada hujjatlashtirilmaganligi
  

Arxitekturaviy tanazzul (Architectural degradation)
Ikkita asosiy sababi bor:

1. 
   Arxitekturaviy siljish. Tizimning prespective arxitekturasiga rejada mavjud bo’lmagan holatlarni ham kiritish.
   

2. 
   Arxitekturaviy eroziya. Tizimning prespective arxitekturasini buzib yuboradigan o’zgarishlar.
   

DT arxitekturasi monolit emas. U kompozitsiya va turli elementlardan iborat.
Elementlarning 3 xil shakli mavjud:

• 
  Proces elemetlari; (Processing elements)
  
• 
  Ma’lumot elelmetlari; (Data elements)
  
• 
  O’zaro bog’liqlik elementlari; (Interaction elements)
  

DT komponenti:

• 
  Tizim funksionalligi yoki ma’lumotlari(data) kichik to’plamini inkapsulyatsiya qiladi;
  
• 
  Aniqlangan interfeys orqali kichik to’plamlarga to’g’ridan to’g’ri murojaatni cheklaydi.
  

Konnektorlar:
O’zaro bog’likni tartibga solib turuvchi
Konfiguratsiya:
Dasturiy ta’minot arxitekturasi bu komponentlar va konnektorlar o’rtasidagi bog’liklikdir.
Arxitekturaviy stillar judayam ko’p bo’lib, ularning hammasi bilan tanishib chiqa olmaymiz. Quyida esa ba’zilari bilan tanishib chiqamiz:
Elementlar zanjiri

Hodisaga asoslangan

Nashr-obuna

Mijoz-server

Foydalanuvchidan foydalanuvchiga(P2P)