Mazmunĺ kirisiw

u = US*) = Sh hh—g
SHunday holatlar ham bo‘lishi mumkinki, investorning uzi investitsiya loyihasini moliyalash uchun biror sub’ektdan muayyan foiz ostida kredit olishi mumkin. Bu paytda loyihadan kutiladigan natija kredit uchun foizdan, apbatta yuk,ori bo‘lishi lozim yoki investor uzining maqsad kilgan foydasini olish darajasini ham bilishi kerak. Mana shu holatlar, ya’ni kredit uchun foiz yoki foyda olish darajasi, odatda bar’erli (tusikdi) koeffitsient (HR) deb ham nomlanadi. Bu kursatkich foydaning ichki me’yori bilan solishtiriladi (takkoslanadi).
IRR va HR larni takkoslash natijasida ular orasida quyidagi bog‘liq; lik xosil buladi:
agar IRR>HR loyiha samarali hisoblanadi va u foydalanish uchun qabul kilinadi;
agar IRR < HR loyiha samarasiz (zararli) bo‘lib, uni amalga ' oshirib bulmaydi;
agar IRR=HR ixtiyoriy echimni qabul qilish mumkin, ya’ni loyihani amalga oshirishdan zarar ham, foyda ham kurilmaydi.
Ushbu kursatkich yordamida:

• 
  investitsiya summalari teng bulgan;
  
• 
  davomiyligi bir xil bulgan;
  
• 
  risk darajasi teng bulgan;
  
• 
  pul tushumlarining shakllanish sxemasi bir xil bulgan hollarda loyihalarni foydalilik darajasi buyicha takkoslash to‘g‘ri echim qabul kilishni engillashtiradi. Bu kursatkich kanchalik yukori bulsa, loyiha
  

Odatda, sof joriy kiymat kursatkichi ijobiy mikdorga ega bulsa va loyihani amalga oshirishdan olingan natija investitsiya kilingan kapitalning o‘sishiga olib kelsa, bunday investitsiya loyihasi amalga oshirilish uchun qabul kilinadi. Agar investitsiyalar fakat jalb kilingan mablag‘lar evaziga amalga oshirilsa va bunda foydaning ichki me’yori kreditdan foydalanganlik uchun tulanadigan foiz stavkasiga teng bulsa, u xolda olingan daromad quyilgan mablag‘larni krplaydi, lekin investor foyda olmaydi.
Agar foydaning ichki me’yori va foiz stavkasi urtasidagi fark ijobiy bulsa va foydaning ichki me’yori foiz stavkasidan yukrri bulsa, u xolda investitsiya faoliyati samarali deb tan olinadi va, aksincha, agar foydaning ichki me’yori olingan kredit buyicha foiz stavkasidan kichik bulsa, u xolda investitsiyalar samarasiz hisoblanadi. Investitsiya loyihalari kapitalni mukobil variantlar buyicha foydalanishdagi daromadlilik darajasidan kichik bulmagan foydaning ichki me’yoriga ega bulganda, u amalga oshirishga qabul kilinadi. Bunda foydaning ichki me’yori va foiz stavkasi takdoslanishi yuli bilan investitsiya faoliyatining foydaliligi yoki samarasiz ekanligi aniqlanadi.
Bundan kelib chikadiki, agar investor jalb kilingan kredit mablag‘larini foydaning ichki me’yoriga teng foiz ostida va uni muayyan muddatga investitsiya loyihasiga joylashtirsa, u xolda loyihani amalga oshirish yakunida investor olgan kredit summasini foizlari bilan tulik kdytaradi va u qo‘shimcha daro-madga ega bulmaydi. Agar investor loyihaga o‘z va kdrz mablag‘larini joylashtirsa va bunda uning urtacha olingan kiymati foydaning ichki me’yoriga teng bulsa, u xolda hisobot davrining oxirida kredit va u buyicha foizlarni tulagandan sung, kredit uchun urnatilgan foiz stavkasi mikdorida qo‘shimcha daromadga ega buladi. Va nihoyat, agar investor loyihaga fakat o‘z mablag‘larini joylashtirsa, u xolda muayyan davrdan sung investor bankka o‘z mablag‘larini kuygandagi foiz stavkasiga teng mikdordagi foydaning ichki me’yori darajasida daromad oladi. SHuning uchun investitsiya loyihasida foydaning ichki me’yori kapital kiymati bilan takkrslanganda kanchalik yukori bulsa, loyiha shunchalik jozibali va samarali hisoblanadi. Har bir investitsiya loyihasini amalga oshirishdan maqsad foyda olishdir. Kup hollarda moliyaviy-iqtisodiy munosabatlar ooydaliligini bilish maqsadida rentabellik kursatkichlariddn foydalaniladi. Bu kursatkich xo‘jalik faoliyatidan olingan yoki kelib tushgan tushumni mahsulot tannarxiga bo‘lish orkali hisoblab topiladi.
Investitsiya rentabelligini baholash usuli ham mantikdn xuddi shunday aniqlanadi. Ammo undan farki shuki, bunda ma’lum foiz ostida diskontlangan pul tushumlari diskontlangan investitsiya harajatlariga bo‘linadi.

1. 
   
2. 
   
3. 
   
4.