Mchj: masulyati cheklangan jamiyat

20208….. Asosiy hisobraqam boshi

4-Mavzu: Buxgalteriya
Buxgalteriya-so’zi nemischadan olingan bo’lib bux-kitob xalter-tutmoq degan ma’noni beradi.
Buxgalteriya 1-marta 1494-yilda italylik rohib Luka Pacholli tomonidan asos solingan. Buxgalteriya so’zi esa 1-marta 1498-yilda qo’llanila boshlagan buxgalteriya o’zbekistonga XIX asr boshlarida mulla Zayniddin tomonidan olib kirilgan Hozirgi kunda buxgalteriya 2 yoqlama yozuv usulida olib boriladi 2 yoqlamali yozuv usuli bu buxgalteriyada olib borilayotgan “moliyaviy” operatsiyalarning summasini 1 vaqtning o’zida 1 schotning
Debetida va ikkinchi schotning Kreditida aks ettirilishiga aytiladi
Hozrgi kunda buxgalteriyada 6 ta schot turi mavjud
1 Aktiv
2 Passiv
3 Tranzit
4 Kontr aktiv
5 Kont passiv
6 Balansdan tashqari schotlar
Aktiv-aktiv schotlar “0100” dan “5900” gacha bo’lgan schotgacha bo’lgan schotlardir ular

AKTIV 01-09 uzoq muddatli aktiv 10-59 joriy aktivlar Pul mablag’lari Tovar moddiy zaxiralari Debitorlik qarzlari DT KT + --- (+)qoldiq

Aktiv
Dt Kt
+ -
q

1. 
   Korxona muslki
   
2. 
   Tovar moddiy zaxirasi
   
3. 
   Pul mablag’i
   
4. 
   Debitorlik qarzdorliklarini hisobga oladi.
   

Debitor qarzdorlik bu: bizning korxonaga to’lanishi kerak bo’lgan qarzlar Aktiv schotlar debit tarafda ko’payadi Kredit tarafda kamayadi qoldiq debit tarafda qoladi.


Passiv schotlar “6000” dan “8900” gacha bo’lgan schotlar passiv schotlardir ular

1 Korxona majburiyatlarini Passiv
2 Kreditorlik qarzdorliklarini 6000 8900

3 Hususiy kapitalini hisobga oladi Dt Kt

Tranzit 90-99 korxona daromadi va harajati Dt Kt 91 90 94 93 96 95 98 97

Kreditor qarzdorlik bu bizning korxona boshqa korxonaga - + to’lashi kerak bo’lgan qarzdorlik. Passiv schotlar kreditda q ko’payib debitda kamayadi va qoldiq kreditda qoladi. Passiv aktivning kelib chiqish manbayi.

Passiv 60-69 joriy majburiyatlar 70-79 uzoq muddatli majburiyatlar 80-89 xususiy capital Dt Kt - + (+) qoldiq

Tranzit schotlar bular vaqtinchalik schotlar ” 90” dab “99” gacha bo’lgan schotlardir. Ular korxonaning daromad va xarajatlarini hisobga oladi. Debitda harajat Kreditda esa daromad hisobga olinadi bu schotlar o’zidan qoldiq qoldirmaydi hisobot davrining oxiriga yopilib ketadi.
1010 2910 6010
Dt Kt Dt Kt Dt Kt 10 mln 3 mln 20 mln 10 mln 5 mln 20 mln
7mln 10 mln 15 mln
9120 9020 5110
Dt Kt Dt Kt Dt Kt
5000 8000 5 mln