Media bilan ishlash fanidan kurs ishi mavzu: jamoatchilik oldida chiqish qilish texnologiyalari bajardi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI
MEDIA VA KOMMUNIKATSIYA FAKULTETI
AXBOROT XIZMATI VA JAMOATCHILIK BILAN ALOQALAR KAFEDRASI
MEDIA BILAN ISHLASH FANIDAN

KURS ISHI
MAVZU: JAMOATCHILIK OLDIDA CHIQISH QILISH TEXNOLOGIYALARI
Bajardi: AXIZ-2102 Eshpo‘latova Zarnigor Sayfullo qizi
Ilmiy rahbar: Sh.Aliyeva

Qabul qilindi (baho)_________

Toshkent 2023
MUNDARJA:

▪Reja…………………………………………………………………………4

▪Kurs ishining umumiy tavsifi………………………………………………5
▪Kirish………………………………………………………….……………7
▪Asosiy qism
▪Notiqlik nutqining mohiyati va tushunchasi……………………….………8
▪ Omma oldida nutq so'zlashga tayyorgarlik………………………….…….15
▪Omma oldida nutq so'zlashni o'z-o'zini tashkil etish__________________22
▪Xulosa________________________________________________ 27
▪Foydalanilgan adabiyotlar_________________________________28

JAMOATCHILIK OLDIDA CHIQISH QILISH TEXNOLOGIYALARI

REJA:
l.Kirish.
ll.Asosiy qism.
1. Notiqlik nutqining mohiyati va tushunchasi
2. Omma oldida nutq so'zlashga tayyorgarlik
3. Omma oldida nutq so'zlashni o'z-o'zini tashkil etish
lll. Xulosa.


Kirish

“Tafakkur insonning asosiy qobiliyatidir. Buni ifodalash uning asosiy ehtiyojlaridan biridir. Uni tarqatish uning eng aziz erkinligidir¹”. (Per Boiste (1765 -1824), frantsuz leksikograf, axloqshunos va faylasuf).

Bugungi kunda muloqot samaradorligi va notiqlik mahorati masalasi juda keskin. Muvaffaqiyatning asosiy sharti - tinglovchilar bilan malakali muloqot qilish qobiliyati.
Nutqda ravon odam boshqalarga qiziq, muzokaralarda muvaffaqiyat qozonadi, hurmatga sazovor.
Notiqlik asoslarini bilish mamlakatimizning ijtimoiy hayotida ishtirok etayotgan har bir kishi uchun zarur ekanligiga hech qanday shubha yo‘q. Bir vaqtlar A.P. Chexov shunday deb yozgan edi: “Aslida, ziyoli kishi uchun yomon gapirishni o‘qish va yozishni bilmaslik bilan bir xil odobsizlik, ta’lim va tarbiya masalasida esa notiqlikka o‘rgatish muqarrar deb hisoblanishi mumkin”.
Nutqning savodxonligi, mantiqiyligi va hissiy ranglanishi bugungi kunda har qanday biznes aloqasi uchun ajralmas shartdir. Ishbilarmonlar individual va ommaviy darajada to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilish texnikasini o'zlashtirishi va so'z bilan shug'ullanishi kerak. Amalda, bunga faqat biznes ritorikasi bilan tanishish orqali erishish mumkin. Ishbilarmon ritorika ishbilarmonlarni so'zni to'g'ri ishlatish qoidalari, uni ishlatish texnikasi bilan tanishtirishga qaratilgan.
Fikrni baham ko'rish uning kuchini ko'paytirishni anglatadi. Har qanday bayonot insonning ikkita ehtiyojining natijasidir: o'z his-tuyg'ularini ifodalash va fikr bildirish.
tinglovchilarga mos keladigan o'zaro muloqot sifatida nutq tuyg'usini rivojlantirishdir .
Omma oldida nutq so'zlash oddiy suhbat bilan bir xil ma'lumotlarni talab qiladi. Ammo shunga qaramay, ko'pchilik omma oldida nutq so'zlashdan oldin o'zini tortinchoq his qiladi. Kundalik hayotda har birimiz katta nutqlar qilamiz, lekin tomoshabinlar oldida gapirish talab qilinishi bilanoq, qo'rquv paydo bo'ladi. Ko'pchilik ma'ruzachilar tinglovchilarga murojaat qilib, muvaffaqiyat ko'p jihatdan ularning tili, imo-ishoralari va ovozi oddiy muloqotdan qanchalik uzoqda ekanligiga bog'liq deb hisoblashadi. Va bu erda ishlashning muvaffaqiyatsizligi yotadi.
Ommaviy nutqqa endi belles-lettres sifatida qaralmaydi. Yaxshi ishlash mavzuni bilish, qat'iyat va mahorat talab qiladi. Bundan tashqari, ma'ruzachi o'ziga ishonishi kerak.
Ma’ruzachilar o‘z ta’siri darajasiga ko‘ra jamiyatning yetakchisi bo‘lib, odamlarga so‘z bilan ta’sir qiladi. Bu mas'uliyatni ham olib keladi. San’at omma oldida so‘zlovchiga foydalidir, lekin insofsiz ishlatilsa, tinglovchiga zarardan boshqa hech narsa keltirmaydi.
Ma'ruzachi samimiy bo'lishi va samimiyligi bilan o'ziga cheksiz ishonch uyg'otishi mumkin, ammo baribir haqiqatdan yiroq bo'lishi mumkin. Haqiqatni yolg'iz o'zi biladi deb o'ylagan notiq xavfli.
Samimiylik murakkab hodisa va shu qadar qiyinki, ko'pchilik ma'ruzachilar uning talablariga to'liq rioya qila olmaydi.
Ushbu ishning maqsadi ommaviy nutqning mohiyatini ochib berish, tinglovchilar bilan aloqa o'rnatish yo'llari va usullarini ko'rsatish, muvaffaqiyatli notiq qanday fazilatlarga ega bo'lishi kerakligini ko'rsatishdir. Shuningdek, nutqqa to'g'ri tayyorgarlik ko'rish, ya'ni mavzuni tanlash, maqsadni shakllantirish, material tanlash va taqdim etishni o'rgating. Bularning barchasi muvaffaqiyatli omma oldida nutq so'zlash uchun ingredientlardir.
Notiqlik nutqining mohiyati va tushunchasi
ommaviy nutq so'zlovchi auditoriya
Notiqlik - bu tinglovchilarga kerakli ta'sir ko'rsatish uchun ommaviy nutqni qurish va etkazish san'ati.
Ishonchlilik va rang-baranglik nutqning muhim belgilaridir. Ishonchlilik dalillar tizimi orqali yaratiladi va his-tuyg'ularning ifodasi va samarali taqdimot usullari nutqni jonlantiradi. Bu fazilatlarning barchasi nutqni samarali qiladi.
Odamlarga ta'sir o'tkazish qobiliyati qadimdan eng yuksak iste'dodlardan biri hisoblangan va notiqlik bu ta'sirning asosiy vositasi bo'lgan.
Notiqlik san’atining ijtimoiy hodisa sifatida vujudga kelishiga ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan masalalarni zudlik bilan jamoatchilik muhokamasi va hal etish zarurati asos bo‘ldi. O‘z nuqtai nazarini asoslash, o‘z pozitsiyasini himoya qilish uchun so‘z san’atida mohir bo‘lishi, tomoshabinni ishontira olishi, ularning tanloviga ta’sir o‘tkaza olishi kerak edi.
Qadimda ritorika deganda og‘zaki nutq so‘zlash san’ati tushunilgan. Ikkita asosiy yo'nalish bor edi: mantiqiy - Aritotel asoschisi va adabiy - Isokratning asoschisi².
Aristotel ritorikani "har qanday mavzu bo'yicha ishontirishning mumkin bo'lgan usullarini topish qobiliyati" deb ta'riflagan. Va Isokrat va uning izdoshlari ritorikani estetika qonunlariga muvofiq qurilgan ajoyib nutq deb hisoblashga moyil edilar.
Notiqlik deganda notiqlik mahoratining yuksak darajasi, notiqlik sifati, so‘zdan mohirona foydalanish tushuniladi. "Notiqlik" atamasi yunon tilidan olingan. ritorike techne - notiqlik, notiqlik.
Nutqning mazmuni, maqsadi va shartlariga ko'ra , notiqlikning quyidagi turlari ajratiladi:
) Ijtimoiy-siyosiy - davlat qurilishi, iqtisodiyot, huquq, madaniyat masalalariga bagʻishlangan chiqishlar. Harbiy vatanparvarlik.
) Akademik - ilmiy dunyoqarashni shakllantirishga yordam beradi. Bu ma'ruzalar, ilmiy ma'ruzalar, sharhlar.
) Sud - sud muhokamasi ishtirokchilarining nutqlari.
) Ijtimoiy va kundalik - har qanday tadbirlarda aytiladigan nutqlar, ya'ni kutib olish, yubiley, ichish va hokazo.
) Ma'naviy yoki cherkov-teologik - bular parishionerlar uchun va'zlar yoki cherkov xizmatchilarining o'zlari uchun rasmiy nutqlar.
Ko‘p asrlik tarix davomida notiqlik san’ati jamiyatning ma’lum qatlamlari va shaxslar manfaatlariga xizmat qilib kelgan va xizmat qiladi. U haqiqatga ham, yolg'onga ham teng darajada xizmat qilishi mumkin. shuning uchun notiqlikda so‘zlovchining axloqi katta ahamiyatga ega.
Haqiqiy notiq nafaqat to‘g‘ri gapira olishi, balki notiqlik mahoratini ham egallashi, ya’ni nutq qurishning eng ilg‘or usullarini bilishi, uni talaffuz qilish mahoratini anglashi, ixcham, ta’sirli, obrazli gapira olishi kerak.
Bunga notiqlik mahoratini doimiy ravishda oshirish, notiqlikning eng yaxshi namunalarini o‘rganish orqali erishiladi.
Ommaviy nutqni bir vaqtning o'zida ongga ham, his-tuyg'ularga ham ta'sir qiladigan san'at asari sifatida qarash mumkin.
Ommaviy nutq mahorati fikrlashning mantiqiy va obrazli shakllaridan mohirona foydalanishdan iborat.
Notiqlik - bu to'g'ridan-to'g'ri muloqot sharoitida nutq faoliyatining maxsus shakli, ma'lum tinglovchilarga qaratilgan nutq.
Ommaviy nutq yaxshi intervyu sifatiga ega bo'lishi kerak, nutq sharoitiga to'liq mos keladigan ovoz, xulq-atvor va mavzuda ba'zi o'zgarishlar mavjud.
Ma'ruzachining vazifasi tinglovchilarning his-tuyg'ulariga ta'sir qilishdir. Haqiqiy ommaviy nutq nafaqat fikrlarni, balki his-tuyg'ularni ham hayajonlantirishi va hayajonlantirishi kerak. O'z tabiatiga ko'ra, u monolog, ya'ni auditoriyani passiv idrok etish uchun mo'ljallangan.
Notiqlik nutqi uning mohiyatini belgilovchi bir qator xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
) Teskari aloqa mavjudligi. Nutq jarayonida ma'ruzachi tinglovchilarning munosabatini kuzatish va uning kayfiyatini, aytilgan narsaga munosabatini ushlab turish imkoniyatiga ega;
) Muloqotning og'zaki shakli. Ommaviy nutq - tinglovchi bilan suhbat;
) Kitob nutqi va uning og'zaki timsoli o'rtasidagi murakkab munosabatlar. Nutqni rivojlantirishda ma'ruzachi kitob manbalariga tayanadi. Ammo, sahnaga chiqayotib, ma'ruzachi improvizatsiya qilishni boshlaydi.
) Har xil aloqa vositalaridan foydalanish. Nutq jarayonida og'zaki bo'lmagan aloqa vositalari muhim rol o'ynaydi.
Notiqlik mahoratining eng yuqori ko'rinishi tinglovchi bilan muloqotdir. Psixologlar aloqani ma'ruzachi va tinglovchilar o'rtasidagi tushunish sifatida belgilaydilar. Ma'ruzachi va tinglovchi bir xil muammolarni hal qilishlari kerak. Agar ma'ruzachi bir narsa haqida gapirsa va tinglovchilar boshqa narsa haqida o'ylayotgan bo'lsa, aloqa yo'q. Kontaktning paydo bo'lishi uchun intellektual empatiya muhim ahamiyatga ega. Notiqning nutq mavzusiga munosabati, uning ishonchi tinglovchilarning xatti-harakatlarida namoyon bo'ladi.
Ma'ruzachi va tinglovchilar o'rtasidagi o'zaro tushunishning asosiy ko'rsatkichi so'zlovchining so'zlariga ijobiy munosabat, diqqatning tashqi ifodasidir.
Bundan tashqari, ma'ruzachi oldida muhim vazifa turibdi - tinglovchilarni qiziqtirish, ularni idrok etishga moslashtirish va diqqatini jalb qilish.
Umuman olganda, ishlash quyidagi vazifalarni hal qilishga qaratilgan:
Odamlarning kognitiv faolligini rivojlantirish;
Tinglovchilarning ijobiy yoki tanqidiy munosabatini rag'batlantirish;
Kognitiv qiziqishlarni shakllantirish;
Ijodiy uslubni shakllantirish;
Ijtimoiy va kasbiy faoliyatni shakllantirish;
Amaliyot, fan, texnika yutuqlari bilan tanishish.
Ma'ruzachi o'z oldiga erishish mumkin bo'lgan maqsadlarni belgilashi, ularni har safar ma'lum bir auditoriya uchun aniqlashtirishi kerak.
Professional psixologlar, imidjerlar uzoq vaqtdan beri bir kishini baholashda foiz quyidagicha bo'lishini ta'kidlab kelishgan:
% vizual idrokni egallaydi, ya'ni harakatlar, imo-ishoralar, yurish, yuz ifodalarini idrok etish;
% eshitish idroki - ovoz, intonatsiya, dialekt mavjudligi, nutq nuqsonlari, nutqning umumiy tushunarliligini baholash;
% mantiqiy idrok, nutqning o'zi.
Shunga ko'ra, agar siz uchta parametrda standartlarga maksimal yaqinlashishga erishsangiz, unda sizning ishontirish qobiliyati 100% ga yaqinlashadi.