Mehnat bozori tarkibiy qismining elementlaria

Амалий ҳаётда хилма-хил ижтимоий-меҳнат муносабатлари мавжуд бўлар экан, ундаги турли ижтимоий-иқтисодий ҳодисалар ва жараёнларни «Меҳнат иқтисодиёти » фани ўрганади.
Мазкур тушунчанинг таърифи қуйидагича:
«Меҳнат иқтисодиёти» - бу, иш берувчи ва ёлланма ходимларнинг меҳнат жараёнида юзага келадиган иқтисодий ва ижтимоий муносабатларини ифода этадиган фандир.
Меҳнат жараёнининг таркибий қисмлари

• 
  Мехнат предмети
  
• 
  Меҳнат воситалари
  
• 
  Мехнатнинг ўзи
  
• 
  Меҳнатни ташкил этиш
  
• 
  Фаолият технологиялари ёки мехнат предметига таъсир этиш усули
  

Меҳнат жараёнида турли омиллар —яъни техникавий, ташкилий, кадрлар ёки бошқа характердаги омиллар таъсири остида қарор топадиган ижтимоий-иқтисодий муносабатлардир.
Меҳнат иқтисодиёти ва социологияси қўйидагиларни ўрганади

• 
  Унумли мехнат қилиш
  
• 
  Истеъмол қилиш
  
• 
  Айирбошлаш
  
• 
  Тақсим лаш
  
• 
  Иш кучини ишлаб чиқариш
  
• 
  Иш кучини мухофаза этиш учун шарт-шароитларни таъминлаш
  

Мехнатнинг функциялари

• 
  Инсон эхтиёжларини қондиришга қаратилган неъматларни ишлаб чиқаришда (ишлаб чиқаришнинг бошқа омиллари билан бир қаторда) қатнашиш
  
• 
  Ижтимоий бойликни шакллантириш ва жамиятни ривожлантириш (бу борада хам ишлаб чиқаришнинг бошқа омиллари билан бир қаторда)
  
• 
  Бутун кишилик жамиятини ривожлантириш, ижтимоий тараққиётни олға силжитиш, фан ва маданиятни тараққий эттириш
  
• 
  Инсоннинг ўзини шакллантириш
  
• 
  Шахснинг ўзлигини намоён этиш усули
  
• 
  Озодликни ижод этиш инсониятга озодлик сари йўл очиб берадиган куч
  

Mehnat faoliyatini tashkil etish, mehnat resurslarining shakllanishi va ulardan foydalanish, mehnat bozorining shakllanishi va rivojlanishi, aholining ish bilan bandligi va ishsizlik, aholining turmush darajasi va daromadlari, xodimlarning ish haqini tashkil etish, bozor iqtisodiyoti sharoitida aholini ijtimoiy himoya qilish, mehnat unumdorligi, mehnat koʻrsatkichlarini tahlil etish Mehnat iqtisodiyotining mazmunini tashkil qiladi.