Mehnat muhofazasi va medisina harakati (faoliyati)ni bajaruvchi insonlarning vazifalari

 
XAVFSIZLIK TIZIMINING TARIXI 
Tarixda birinchilardan bo’lib xavfsizlik tizimi haqidagi qarashlar 1947-yili 
INSTI-Asafed aviatsiya fanlari instituti “Xavfsizlik uchun texnika” nomli hujjatda 
ko’rsatib o’tilgan. U o’z qarashlarida samolyotlarda xavfsizlik tizimi ishlab chiqish 
kerak deb ta’kidlab o’tgan, va xavfsizlik guruhi tashkilotta alohida muhim o’rinda 
bo’lishini bildirgan. 

---

167 
Xavfsizlik tizimi 1960-yillardagina ballistik raketalarni rivojlanish davriga 
kelibgina alohida qarashlarga ega bo’la boshladi. Pudratchilarga xavfsizlik tizimi 
uchun javobgarlik tizimdagi har bir qatnashchini javobgarligini alohida shaxsga 
yuklatish orqali. 
Xavfsizlik tizimiga talablar birinchi marta BBC da 1962-yili bosib chiqarilgan. 
Bu talablar 1963-yili BBC ning maxsus MIL-S-38130 sonida o’zgartirilib 
rivojlantirildi. 1966-yilda esa Xavfsizlik Vazirligi ushbu maxsus tizimni “Tizimlar 
va ularga bog’liq tizomosti jihozlarni xavfsizliktizimi dasturi” degan nomi bilan 
MIL-S-381308A MILSTD-882 raqami ostida qayd qildi. 1982-yildagi ishlangan 
xavfsizlik tizimiga talablar esa barcha xarbiy sohadagi pudratchilarga tegishli edi. 
NASA ham o’z xavfsizlik tizimi na’munasini BBC dan olgan. Bu dasturlar 
NASAning ko’plab loyihalarini omadli yakunlanishiga sabab bo’lgan, oydagi 
Apollon loyihasi ham shuni tarkibida. 
Xususiy sektor esa o’z xavfsizlik tizimlarini ishlab chiqishga NASA va 
harbiylarni omadli yakunlaridan so’ng kirishdi. Yadro energetikasi, qayta ishlash 
va kimyoviy sanoat asosiy yo’nalishlar hisoblangan. Xavfsizlik tizimini qabul 
qilish orqali ushbu sohalardagi ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifati 
yuqorilashib, kam halokatlar va uzoq ishlatilish muddatlariga ega bo’lgan mahsulot 
darajasiga yetishdi. 
 
BUGUNDAGI XAVFSIZLIKNING MUHIMLILIK DARAJASI 
Jamoatning hozirdagi texnik rivojlanishi qanday kuchaysada, undagi 
elementlar ham shunday mustaqillashib boryapti. Bazi bir holatlarda mashinalar 
shunchalik darajaga yetganki uni insonlar boshqarish uchun kerak xolos. 
Jet fighters- yuqori darajadagi intelektual- mashina. Bu mashina ko’p 
miqdordagi odamlarni o’rnini bosib og’ir yuklarni ko’tarishda qo’l keladi. 
Texnika xavfsizligi mutaxasislari insonni mexanik tizimdagi individual 
xatolik darajasi haqida bilishlari kerak va ogohlantirishlari lozim. Mahsulotni sifat 
darajasiga ma’suliyatlilik ham ko’p korxonalarning muammosi hisoblanadi. 
“Makdonalds qahvasi” mukofoti bunga yaqqol misol bo’la oladi. Bu holatta 
qahvali idishni oyoqlari orasiga qo’yib ketayotgan mashinadagi ayolni kofe 
to’kilganligi tufayli kuyib qoladi. Makdonalds esa bu jarohat uchun aybdor deb 
topiladi, garchi qahva idishida ichidagi mahsulot issiqligi haqida ogohlantirish 
bo’lsada. 
Jumlaning xayotiy aylanishi 6-ta etabdan iborat,tushunchi aniqlash,statistik 
rivojlanish,ishlab chiqarish avj oldirish va qayta ishlash.Xar bir etabning oxirida 
xavsizlik xaqida umumiy malumot otkaziladi.So’ng loixani davom ettirishni yoki 
keyinchlik saqlab qoyish xali qilinadi.Tushuncha etabida tarixiy malulotlar va 
texnik 
prognozlar 
sistemasining 
xafi 
taxmini 
uchun 
asos 
sifatida 
isxhlatiladi.Boshlang’ich taxminining javoblari shu faza davomida otqizilishining 
maqsadi xafning nazoratiga extiyoji kerakligiga va xavsizlik tuzilishining 
mezonlarini ishlab chiqilishidadir, boshqaruv xavsizligi tizimining reja dasturi 
xavsizligini boshlang’ich ishini qladi.Tekshiruv fazasi tugagach 3-ta asosiy savol 
berilishi shart 

---

168 
1) Dizayinning tekshiruvi bilan bog’liq xaf topilib quritildimi? 
2) Xaf analizi xavsizlik nazorati organlari uchun o’tkazildimi? 
3) Dastlabki proektni xavsizligi oylab topilgan bolishi mumkinmi? 
Aniqlash fazasi boshlangach loixalashtirish va muxandislik maxsulotini 
tekshirish uchun ishlatiladfi . Shu vaqtda agrigat va qoshimcha sistemalarni 
mavjutligini aniqlash BHA-yangilanadi va anamu sistemasi xavsisligini oldini 
olinadi. Shunday bolishi mumkinki xavsizlik sistemasida analiz birlashtiriladi. 
Analiz usulida xavsizlik qollaniladi.bufazada xavsizlik jixozi qollaniladi. Xavsizlik 
talab qilish tavsiloti rivoj va rivoj talabi shuningdek sinash tajribasi nusxasi uchun 
konstruksiyasi tanlangan. 
Tashkilotlar ham har qanday dizayn o'zgarishlar ko'rib, tizimi yoki 
mahsulotga qilingan. Tizim hayot tsikli, holati yoki Termina- oltinchi bosqichilar 
bosqichi, bu safar, mahsulot yoki tizim Ser-vitse olib tashlandi. The Ba'zi hollarda, 
bir mahsulot bekor o'zi bir xavfli hisoblanadi vaziyat. A yaxshi misol binolar dan 
asbest olib tashlash emas yoki bosilgan elektron platalar uchun nur transformator 
almashtirish. Xavfsizlik Kasbiy-finalchi ishchi vaziyatni kuzatib borish va davlat 
himoyalangan. Xavfsizlik boshqarish Malasky (1982, p. 31) de fi Nes 'Control '', 
deb "tizimi xavfsizlik». Dastur boshqaruvi Bu element, deb Unity tizimi xavfsizlik 
muammolarini erishish, Tizim xavfsizligi talablari aniqlash, shu jumladan; 
rejalashtirish, tashkil etish va yo'naltirilgan Ushbu sa'y-harakatlar, nazorat qilish 
xavfsizlik maqsadlariga erishish uchun; Koordinata-ko'zini boshqa bilan (System) 
dasturi elementlari; va tahlil qilish, dasturning ko'rik-ing va baholash maqsadlarini 
samarali va o'z vaqtida amalga oshirilishini ta'minlash uchun xavfsizlik tizimi.'' bu 
ta'riflarni foydalanib, blok-sxema uchun qilingan bo'lishi mumkin tizimi xavfsizlik 
xususiyatlarini misol (rasm 9-2 ga qarang). Xavfsizlik Tizimi/ 191 tashkiliy Manzil 
Tizim xavfsizligi tashkilot ichida o'rnini bo'lishi kerak Kompaniya qaerda, dizayn, 
xizmat ko'rsatishning barcha sohalarida keng foydalanish va operatsiya sodir 
bo'ladi. Bu qarab, ko'p turli darajalarda mavjud bo'lishi mumkin tashkilotning 
kattaligi. yirik kompaniyalar, tizim-xavfsizlik roli tashkilotning barcha funktsional 
darajadagi topish mumkin. Aslini olib qaraganda, Milya-STD-882B barcha 
serverlari tizim-xavfsizlik rejasini taqdim talab qiladi federal shartnomalar bo'yicha 
o'z takliflarini bilan birga. ba'zan systemsafety kengashlar bo'ylab korporativ 
siyosatini mustahkamlash uchun ishlatiladi Kompaniyaning turli darajalari. 
Kichikroq firmalar o'z ichiga olishi mumkin Har bir funktsional bo'limi qismi 
sifatida tizimi xavfsizlik ish. Masalan, dizayn bo'limi kimning mas'uliyat jismoniy 
shaxsni bo'lishi kerak mahsulot yoki tizim xavfsizligi davomida tahlil amalga 
oshirish uchun emas Tizim hayot tsikli rivojlantirish bosqichi. Shu bilan birga, har 
bir qadar Kompaniya sathi tizimi xavfsizlik yashaydilar kerak bo'lgan qaror qabul 
qilish. The pastki chiziq, barcha xavf-xatar belgilangan ishonch hosil qilish uchun 
va shu bartaraf etildi nomaqbul ekanligini. tashkiliy interfeyslarni System 
xavfsizlik tahlil izolyatsiya amalga emas. Kirish zarur tashkilot doirasida deyarli 
barcha funktsional fanlar dan. tushunchasi va ta'rifi bosqichlarida, tizim xavfsizligi, 
birinchi navbatda, dizayn guruhi bilan interfeyslarni. muhandislik bilan 

---

169 
interfeyslarni bo'lgan rivojlantirish bosqichida muhim. Sifat kafolati, o'quv va 
rivojlantirish, sanoat xavfsizligi va ishlab chiqarish muhandislik ishlab chiqarish 
bosqichida ishlab muhim interfeyslarni bor. xizmat va mahsulot-qo'llab-quvvatlash 
fanlar bilan interfeyslarni bo'lgan kengaytirish bosqichida muhim. tugatish 
bosqichi topadi Tizim xavfsizligi sanoat xavfsizligi, ishlab chiqarish sanitariyasi 
bilan black, va mahsulot qo'llab-quvvatlash. amalga oshirish qiyinchiliklar (1982) 
Malasky ba'zan qiyinchiliklar ba'zi muhokama amalga oshirish davomida duch 
kelgan. Muammo formülasyonu sifatida keltirilgan bo'ladi bir masala. Bu vari192 
zid talab sabab bo'lishi mumkin dizayn optimallashtirish jarayonida turli 
funktsional boshqarmalari yoki mumkin bo'lgan xavf beparvo kamaytirish. Uchun 
misol, Ford Pinto uchun dizayn jarayonida, bir yonilg'i filtri muammo kashf etildi. 
Management kechikish narxini qaror kelib chiqqan har qanday tortishuvli qiymati 
ancha yuqori bo'ladi xavf va ishlab chiqarish bilan oldinga chiqdi. uzoq ishlatish 
xavf yumshatish uchun umumiy qiymati xarajatlarini ancha kam bo'lib chiqdi 
munozarali va iste'mol ishonch yo'qolgan. Tashkiliy interfeyslarni boshqa 
muammolarni tug'diradi. qachon boshqarish jarayonida qaror qabul qilish uchun 
javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi, funktsional va tizim xavfsizligi guruhlari har 
biri bilan zid bo'lishi mumkin boshqa. Management idrok boshqa qiyinchilik 
bo'ladi. System-xavfsizlik tushunchalar ko'plab boshqa intizomga ko'ra ko'proq 
mavhum bo'ladi. xavfsizlik professional tarkibiga Shuning uchun, u muhim 
ahamiyatga ega dastur Bas, uning ta'siri aniq. 
Xavfsizlik tizimi dasturi elementlari Rejasi (SSPP) Milya-STD-882B 
(Mudofaa vazirligi, 1984) ko'ra, SSPP samarali tizimi-xavfsizligi to'rt elementlarini 
belgilash kerak dastur: 
• vazifa amalga oshirish uchun A rejalashtirilgan yondashuv Malakali 
odamlarni 
• vazifalarni amalga oshirish uchun • Vakolat boshqarish, barcha darajadagi 
orqali vazifalarni amalga oshirish uchun
• Manning va moliyalashtirish uchun tegishli resurslar vazifalari ishonch hosil 
qilish uchun yakunlandi. Bu maqsadlarga erishish uchun, SSPP tasvirlab kerak:
• xavfsizlik tashkiloti
• System xavfsizlik dasturi bosqichlar 
• Bosh tizimi xavfsizlik t
alablari va mezonlari
• Xavf tahlil texnikasi va formatlari • System xavfsizlik ma'lumotlar System 
Xavfsizlik / 193 • Xavfsizlik tekshirish 
• Audit dasturlari
• Training talablar
• Aksiga va xavfli ishlamay tahlil qilish va hisobot
• System xavfsizlik interfeyslarni. har biri uchun o'ziga xos haqida batafsil 
ma'lumot olish uchun Bu sohalarda, xavfsizlik professional standarti murojaat 
qilishi mumkin. Uskunalar va texnik SSPP bandida to'rt yilda bir kompaniya texnik 
turlarini aniqlash kerak tahlil va tizim xavflarni baholashda ishlatiladi. Quyidagi 
qism keng tarqalgan tomonidan ishlatiladigan vositalar ayrim muhokama qiladi
xavfsizlik amaliyotchi.

---