Reja: - Mehnat resurslari haqida tushuncha
- Mehnat resurslarini shakllanishi
- Mehnat resurslaridan foydalanish
Mehnat resurslari deb o’zining aqliy va jismoniy mehnat bilan ijtimoiy ishlab chiqarishda ishtirok etadigan mehnatga qobiliyatli kishilar to’plamiga aytiladi. Bu ta’rifdan shu narsa kelib chiqadiki, mehnat resurslari o’ziga iqtisodiyotda mehnat bilan band bo’lgan kishilarni ham, mehnat bilan band bo’lmasa ham, mehnat qilishlari mumkin bo’lgan kishilarni qamrab oladi. - Mehnat resurslari deb o’zining aqliy va jismoniy mehnat bilan ijtimoiy ishlab chiqarishda ishtirok etadigan mehnatga qobiliyatli kishilar to’plamiga aytiladi. Bu ta’rifdan shu narsa kelib chiqadiki, mehnat resurslari o’ziga iqtisodiyotda mehnat bilan band bo’lgan kishilarni ham, mehnat bilan band bo’lmasa ham, mehnat qilishlari mumkin bo’lgan kishilarni qamrab oladi.
Birinchi marta "mehnat resurslari" atamasi akademik S.G. Strumilin 1922 yilda qo`llangan. inson kapitali sifati, inson taraqqiyotiga investitsiyalar (ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqalar) uzoq muddatli istiqbolda texnologik taraqqiyot iqtisodiy o'sishning muhim omili ekanligi asoslab berishgan.. - inson kapitali sifati, inson taraqqiyotiga investitsiyalar (ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqalar) uzoq muddatli istiqbolda texnologik taraqqiyot iqtisodiy o'sishning muhim omili ekanligi asoslab berishgan..
- amerikalik iqtisodchilar P. Romer, R. Lukas va boshqalar
iqtisodiy faol aholi — mehnat bilan band bo‘lgan fuqarolar va ishsizlar - iqtisodiy faol aholi — mehnat bilan band bo‘lgan fuqarolar va ishsizlar
- iqtisodiy faol bo‘lmagan aholi — mehnat bilan band deb hisoblanmaydigan shaxslar, shu jumladan: ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan o‘quvchilar va talabalar;
- uy bekalari va bolalarni parvarish qilish bilan band bo‘lgan ishlamayotgan ayollar;
- ixtiyoriy ravishda mehnat bilan band bo‘lmagan shaxslar;
- mehnat resurslari — mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga layoqatli aholi hamda mehnatga layoqatli yoshdan kichik va katta yoshdagi mehnat bilan band bo‘lgan shaxslar;
Aholi yoshiga qarab uch guruhga bo'linadi: - Mehnat yoshiga to'lmagan shaxslar (tug'ilgan kundan boshlab 15 yoshgacha);
- Mehnatga layoqatli shaxslar:
- 16 yoshdan 55 yoshgacha bo'lgan ayollar,
- 16 yoshdan 60 yoshgacha bo'lgan erkaklar;
- Mehnatga layoqatli yoshdan kattaroq shaxslar, ya'ni. pensiya yoshi (ayollar 55 yoshdan, erkaklar 60 yoshdan).
Mehnat resurslariga : - 1) mehnatga layoqatli yoshdagi aholi (I va II guruh urush va mehnat nogironlari va imtiyozli shartlarda pensiya oladigan ishlamaydigan shaxslar bundan mustasno);
- 2) pensiya yoshidagi ish bilan band bo'lganlar;
- 3) 16 yoshgacha bo'lgan ishlaydigan o'spirinlar.
“iqtisodiy jihatidan faol aholi” - “iqtisodiy jihatidan faol aholi”
- mehnat bilan band aholi va ish qidirayotgan ishsizlar kiradi.
- “fuqarolik jihatidan iqtisodiy faol aholi”
- harbiy xizmatchilar kiritilmaydi
- “iqtisodiy faol aholi”
- Iqtisodiy faol aholidan tashqari, mehnat resurslari yana mehnatga layoqatli yoshdagi o’quvchilarni ham, shuningdek, ana shu yoshdagi uy bekalari va mamlakatning qolgan barcha aholisini, ya’ni ishsiz bo’lmasa ham, qandaydir sabablarga ko’ra, mamlakat xo’jaligida ish bilan band bo’lmagan aholini ham o’z ichiga oladi.
Mehnat resurslarini shakllantirish deganda mehnat resurslarining doimiy ravishda yangilanib turishi tushuniladi. Foydalanish deganda iqtisodiyotning resurslaridan biri bo’lgan mehnat resurslarini ta’riflovchi ikki yo’nalish tushuniladi. - birinchidan, mehnat resurslarining taqsimlanishi va
- ikkinchidan ularning mehnatidan xalq xo’jaligi va iqtisodiyotda foydalanish samaradorligidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
