Mehnat va kasb ta`limining didaktik tamoyillari

Mehnat va kasb ta`limining didaktik tamoyillari


Reja:

1. 
   Onglilik va aktivlik
   
2. 
   Ilmiylik
   
3. 
   Nazariya bilan amaliyot birligi
   
4. 
   Ta`lim va tarbiyaning birligi
   
5. 
   Ko`rsatmalilik
   
6. 
   Mustahkam va puxta o`zlashtirish
   
7. 
   Yosh va individual xususiyatlarini hisobga olish
   
8. 
   Izchillik va sistemalilik
   
9. 
   Politexnik prinsip
   
10. 
    Unumli mehnat asosida o`qitish.
    

Maktabda tarbiya bilan chambarchas bog`liq ta`lim jarayonini tashkil etishga asos bo`ladigan yetakchi qoidalar didaktik prinsiplar hisoblanadi. Didaktik printsiplarga ta`lim va tarbiyaning birligi, ilmiylik, nazariya bilan amaliyotning bog`liqligi, izchillik va sistemalilik, ko`rsatmalilik, onglilik va aktivlilik kabilar kiradi. Didaktik printsiplar o`zaro bog`liqdir. Shu sababli har bir konkret mashg`ulotni o`tkazishda bir yo`la qator didaktik prinsiplarning talablarini xisobga olish va ularni kompleks amalga oshishi uchun sharoit yaratish kerak. Masalan, ta`limda ilmiylik prinsipini ta`minlash bilan o`quvchilarning onglilik va aktivligiga oson erishish mumkin va aksincha, agar o`quvchilar ta`limga nisbatan ongli va aktiv munosabatda bo`lsalar, ta`limning ilmiylik saviyasini ta`minlash oson bo`ladi. Agar ta`limda ko`rsatmalilik amalga oshirilsa, nazariyaning amaliyot bilan bog`liqligi prinsipi xam amalga oshadi. Va aksincha, agar nazariyani o`rganish amaliyot bilan uzviy bog`liq olib borilsa, ta`limda ko`rsatmalilikni ta`minlash uchun sharoitlar yaratiladi. Xamma o`quv predmetlari uchun didaktik printsiplar umumiydir, ammo har bir konkret xolda ularni qo`llash o`z xususiyatlariga ega. Didaktika pedagogikaning ta`lim jarayoni umumiy qonuniyatlarini o`rganadigan qismidir.
Didaktika grekcha so`z bo`lib, saboq bo`ladigan degan so`zdan kelib chiqadi. So`zma so`z tarjima qilganda didaktika ta`lim nazariyasi demakdir.
Didaktika xususiy metodikalar bilan bog`langan xolda barcha o`quv fanlari uchun umumiy qonun va qoidalarni belgilab beradi. Mehnat va kasb ta`limi o`qitish uslubiyoti fanidan bu tamoyilar mehnat darslari jarayonida qanday tadbiq etilishini ko`rib chiqamiz.
1.Onglilik va aktivlik prinsipi- o`quvchilar o`z bilimlarini amalda qo`llay olsalargina ta`limda onglilikga erishilgan deb xisoblash mumkin. O`quvchi qilayotgan ishining mazmunini yaqqol tasavvur qilgandagina ishga ongli ravishda kirishadi. Ta`limdagi onglilik o`quvchilarning aktivligi bilan uzviy bog`liqdir. Mehnat ta`limi jarayonida o`quvchilar aktivligining rivojlanishi uchun aloxida yaxshi sharoit yaratiladi. Bu sharoit avvalo mehnatning unumligi harakteridan iborat bo`ladi. Agar o`quvchilar o`z mehnatlarining natijasi biror ijtimoiy foydali maqsadga mo`ljallanganligini bilsalar, zo`r qiziqish xamda topshiriqni sifatli va muddatida bajarish ishtiyoqi bilan ishlashi aniqlangan. Shu sababli korxonaning, otaliqdagi bolalar bog`chasining maktab o`quv kabinetlarining o`quvchilar bajara oladigan va dastur mazmuniga javob beradigan buyurtmalaridan mehnat ta`limi o`qituvchisi o`quvchilar aktivligini oshirishning muxim vositasi sifatida foydalanishi kerak. Bu printsip o`quvchilarda materialistik dune karashni shakllantiradi.