Mehnat va kasb ta`limining didaktik tamoyillari

4.Nazariya bilan amalietning boglikligi – nazariyaning amaliet bilan bogliklik printsipini amalga oshirish uchun ularning inson faoliyatining bir-biridan ajralmas ikki tamoni ekanini, nazariyadan amaliyotda foydalanish, amaliyot esa kupincha yangi nazariy kashfiyotlar uchun asos bulishi xakida koidani ukuvchilarga tushintirish va ta`lim jarayonida doim eritib borish zarur. Mexnat ta`limi jarayonida ayniksa nazariyani amaliyot bilan boglash uchun kulay sharoit yaratiladi, chunki ma`lumotlarning kup kismi ukuvchilarga ular ishni bilgan xolda topshirikni tugri bajara olishlari uchun beriladi. Mexnat ta`limi darslari odatda sof amaliy va sof nazariy darslarga bulinmaydi. Nazariy materiallar ayrim mashgulotlarga nazariy ma`lumotlarni urganishdan ukuvchilarning amaliy faoliyatiga bevosita utish ta`minlanadigan kilib taksimlanadi. Ukuvchilar nazariyaning amaliy faoliyat uchun axamiyatini va uzlashtirilgan amaliy tajriba orkali yangi nazariy bilimlar uzlashtirilishini bilib oladilar. Nazariyaning va amaliyotning xar xil formalari mavjuddir ( laborotoriya, ishlari, ekskursiya, praktik ish) bu bilan biz ukuvchilardagi bilimni sifatini oshirishga erishamiz.
5.Ta`lim va tarbiyaning birligi- ta`lim jarayonida ukuvchilarni tarbiyalash sodir buladi. Mexnat ta`limi ukuvchilarga mexnat tarbiyasi berish, ularni mexnatga psixologik jixatdan tayorlash maxsadida maktab ukuv rejasiga majburiy predmet sifatida kiritilgan. Mexnat tarbiyasi muxim ta`limiy masalalardan biri sifatida karalishi kerak, bu masala ish ob`ektlarini tanlashda, mashgulotlarni tashkil kilish va xakozalarda xisobga olinadi. Ukuvchilarning mexnat ta`limi jarayonida faoliyatlarining xarakteri mexnat ta`limi uchun eng kulay sharoit yaratadi. Avvalo ukuvchilarda mexnatga ijobiy munosabat tarkib topadi va bu ukuvchilar uz topshiriklariini katta ma`suliyat va juda ishtiyok bilan bajarishlarida namayon buladi. Ukuvchilar unumli mexnatga kushilib, jismoniy mexnat uzining ijtimoiy axamiyati buyicha akliy mexnatdan kolishmasligini tushuna boshlaydalar.
Mashgulotlar tugri tashkil kilinsa, ukuvchilarda kollektiv bulib ishlash xissi mustaxkamlanadi, chunki ular bir-birlari bilan ishlab chikarish munosabatlariga kirishadilar.
Mexnat ta`limi jarayonida ukuvchilarga mexnat madaniyatining umumiy koidalari (ish kiyimlariga karash, ish joylarini batartib tutish, sozlangan asbob bilan ishlash va boshkalar), materiallarga nisbatan tejamkorlik munasabatida bulish singdiriladi. Maktabda ukuvchi elgiz bilim kunikma va malakalarini egallab gina kolmaydi. Balki xar jixatdan mukammal tarbiyalanadi. Akliy va jismoniy mexnat jarayonida xarakter xususiyatlari va xatti xarakat, kunikma va odatlarni tarbiyalaydi. Ta`lim jarayonida utilaetgan mavzu va mavzuchalarning mazmunidan kelib chikadigan tarbiyaviy ta`monlarini tugri belgilash xam uni ta`lim bilan birga bir butunlikda amalga oshirishni ta`minlash juda axamiyatga ega.