Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

xavfsizligini ta’minlash 
Imorat va inshootlarni loyihalashda, qurilishda va ulardan foydalanishda 
binoning olovbardoshligi, yong‘indan saqlanish va kam talofatlanish kabi 
talablarni qondirishga doir turli tadbirlar ko‘llaniladi. 
Loyihalashda imoratni o‘rnini tanlashda, qo‘shni imoratlarga nisbatan 
kamxavotir, yong‘inga bardosh asosni, poydevorni, ko‘tarish konstruk-siyalarni, 
qavatlar orasidagi yopmalarni, ustyopmani, devorlarni va boshqa konstruksiya 
va uskunalarni alohida talablar asosida tanlanadi. 
Qurilish jarayonida loyiha talablarini bajarish, imoratlarda ko‘zda tutilgan 
yong‘in xavfsizligidan kelib chiqadigan qo‘shimcha zinalar, koridorlar va 
cherdaklar og‘ishsiz amalga oshirilishi shart. Keltirilgan 9.3- jadvalda qurilish 
materiallarining olovbardoshlikdagi eng kichik chegarasi (s) va olov 
tarqalishining eng yuqori chegarasi (sm) keltirilgan. 
 
9.3 –jadval 
Olo
v
b
ar
d
o
sh
li
k
d
ar
ajasn
Devorlar 
u
stu
n
lar
Z
in
alar
m
ay
d
o
n
ch
asi
k
o
so
u
rlar
i 
va
zin
a 
q
ad
am
lar
i 
Ust
y
o
p
ia
ko
‘tar
uv
ch
i 
k
o
n
str
u
k
siy
alar
Ust
y
o
p
m
a 
elem
en
tlar
i 
Ko
‘tar
uv
c
hi
va
zin
a 
kons
tr
u
k
-
siy
a 
lar
i 
o‘
z 
o‘
zi
ni
ko
‘tar
uv
ch
i 
Tashqarndagi 
o‘z-o‘zi 
ko‘taruvchi 
ich
k
ar
id
ag
i 
o‘
z-
o‘
zn
i 
ko
‘tar
uv
ch
i 
Pli
talar
B
alk
alar
fer
m
alar
ram
alar
ar
k
alar
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
25/0 
1.25/0 
0.5/0 
0.5/0 
2.5/0 
1/0 
1/0 
0.5/0 
0.5/0 
II 
2/0 
1/0 
0.25/0 
0.25/0
2/0 
1/0 
0.75/0 
0.25/0 0.25/0 
III 
2/0 
1/0 
0.25/0; 0,5/40 
0,25/40 
2/0 
1/0 
0.75/25 
CHegara lanmaydi 
IIIa 
1/0
0,5/0 
0,25/40 
0.25/40 
0,25/0 
1/0 
0,25/0 
0,25/25
0.25/0 
IIIb 
1/40 
0.5/40 
0,25/0; 0.5/40 
0,25/40 
1/40 
0,75/0 
0,75/25 
0,25/0;
0,75
0,5/25(40)
IV 
0,5/40 
0,25/40 
0,25/40 
0,25/40 
0,5/40 
0,25/25 
0,25/25 
CHegaralanmaydi 
IVa 
0.5/40 
0,25/40 
0.25/ 
chegaralanmay
di 
0,25/40 
0.25/40 
0,25/0 
0,25/0 
0,25/(0) 
V 
CHegaralanmaydi 

---

 243 
Loyihalashda qabul qilingan qurilish materiallari, konstruksiyalar 
imoratning 
olovbardoshlik 
kategoryasi 
asosida 
tanlanadi. 
Imoratning 
olovbardoshligiga doir xarakteristikalari va xususiyatlari 9.4- jadvalda 
keltirilgan. Binoning olovbardoshlik darajasi konstruksiyalarni eng kichik 
olovbardoshlik chegarasi asosida belgilanadi. Misol, agar konstruksiyalardan 
birining olovbardoshligi 0,25 soat bo‘lsa, faqat temir konstrksiyalar qo‘llash, 
tashqaridagi devorlarida alyuminlar asosida tayyorlangan materiallardan 
foydalanish mumkin. Agar 11-darajali sanoat imorati loyhalansa, u holda 
qo‘llaniladigan ustunning olovbardoshligi 0,75 s dan kam bo‘lmasligi kerak 
Qurilish materiallari yonish darajasi bo‘yicha 3-guruxga bo‘linadi: 
yonmaydigan, yonishi murakkab va yonadigan. Masalan shipga qo‘llaniladigan 
konstruksiya yonmaydigan, osma shiplar esa qiyin yonadigan va ba’zida yonishi 
mumkin bo‘lgan materiallardan bo‘lishlari mumkin. Stropilalarda, devorlarda, 
pollarda, tomlarda qo‘llaniladigan materiallar ham yonishi mumkin bo‘lgan 
materiallardan 
qilinishi 
mumkin. 
Albatta, 
stropila 
kabi 
ma’suliyatli 
konstruksiyalarni olovga bardoshligini ta’minlaydigan tadbirlar qo‘llanilishgi 
shart. 
9.4-jadval 
Olov 
bardoshli
k darajasi