Meiji transformatsiyalari

Yaponiyaning iqtisodiy istiqbollari
Keng tarqalgan iqtisodiy tanazzulga qaramay, Yaponiya iqtisodiyotining kelajagi haqida pessimistic ruh bo‘rttirila boshlangan edi. 1990-yillarda mamlakat iqtisodiy qudratini oshirishda davom etdi. Hukumat va ishbilarmon doiralarning sa’y-harakatlari tufayli Yaponiya banklar va kompaniyalarning ommaviy bankrotligiga yo‘l qo‘ymaslikka, yuqori iqtisodiy, ilmiy va texnik salohiyatni saqlab qolishga muvaffaq bo‘ldi. Eksport nisbatan yuqori sur’atlarda rivojlanishda davom etdi: 1990-1995 -yillarda uning jismoniy hajmi 23% ga oshdi. Buning sharofati bilan Yaponiyaning savdo balansi saldosi 1990-yildagi 52,1 milliard dollardan 1995-yilda 106,8 milliard dollarga, mamlakatning oltin-valyuta zaxiralari esa 77,1 milliard dollardan 182,8 milliard dollarga oshgan.
To‘lov balansining ulkan ijobiy savdosi nafaqat eksportning importga nisbatan katta ustunligi, balki yillar davomida ortib borayotgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalari hamda uzoq muddatli kreditlar bo‘yicha daromadlarning kirib kelishi hisobiga ham saqlanib qoldi. 1989 yilda Yaponiyaning xorijdagi barcha aktivlari 1 trln ya’ni $771 mlrd bo‘lgan bo‘lsa,Yaponiya qarzidan tashqari sof aktivlar $293.2 mlrdni tashkil etdi.
1985 -yildan beri Yaponiya dunyodagi eng yirik kreditor bo‘lib kelmoqda. Uning umumiy aktivlari 2 trillion 181 milliard dollarni, sof aktivlari esa 610,8 milliard dollarni tashkil etdi.90-yillarda Yaponiya rivojlanayotgan mamlakatlarda har yili 10 milliard dollardan ortiq rasmiy taraqqiyot yordami ko‘rsatib, asosiy moliyaviy donor sifatidagi rolini saqlab qoldi. 1993-yilda Xitoyga berilgan imtiyozli yordamning 60%dan ortigʻi, Filippinga 88%dan ortigʻi, Tailandga 62%, Myanmaga 88% va Hindistonga 36% ga yaqini unga tegishli edi.Ko‘pgina yapon iqtisodchilari milliy iqtisodiyotning turg‘unlikdan tiklanish masalasini tadbirkorlar qanchalik tez orada investitsiyalar va iste’mol talabini turg‘unlikdan olib chiqa oladigan prinsipial yangi tovar va xizmatlar paketini taklif qila olishlari bilan bevosita bog‘lashadi. Hozirda yapon kompaniyalarining asosiy sa’y-harakatlari aynan shu yo‘nalishda jamlangan.
Blok qarama-qarshiligi tugaganidan keyin Yaponiyaning tashqi siyosati
Sharqiy Yevropa sotsialistik mamlakatlaridagi baxmal inqiloblar va Sovet Ittifoqining parchalanishi Yaponiya jamiyatida o‘ziga xos ruhiy zarba bo‘ldi. Global harbiy-siyosiy bloklardan birining tezda parchalanishi, keyin esa bir vaqtlar qudratli SSSRning qulashi bizni yangi sharoitlarda dunyo qanday bo‘lishi, kelajakda Yaponiyani nimalar kutayotgani haqida o‘ylashga majbur qildi. Bu voqealar natijasida yuzaga kelgan siyosiy noaniqlik Yaponiya tashqi siyosatining yo‘nalishlari va maqsadlarini jiddiy qayta ko‘rib chiqishga olib keldi.