Mekdebiň usuly maslahatynda seredildi

Göni içegäniň işiniň bozulmagy köp halatda içiň 
gatamagy görnüşde bolýar. 20% näsaglarda içiň gatamagy 
ilikinji alamat görnüşinde ýüze çykýar. Näsaglar uzak wagtlap 
täret bolmaýar, soňra az wagtlap içiň geçmegi bolýar. Täret 
bolan wagty, onuň mukdarynyň köplügi we örän ýakymsyz ysy
bilen tapawutlanýar.
3. 
 Agyry duýgysy göni içegäniň rak keselinde giç ýüze 
çykýan alamatdyr. Agyrynyň döremegi çişiň ýerleşen ýerine 
bagly bolup durýar.
4. 
Näsagyň umumy ýagdaýynyň üýtgemegi keseliň ýerli 
alamatlary ýüze çykandan soň döreýär. Näsaglaryň ysgyny 

---

32 
peselip, işdäsi bozulýar, horlanyp başlaýar, derisiniň reňki 
agarýar.
Anyklaýyş usullary. 
Keseli anyklamak işi sorag-jogapdan başlanýar. Näsaglar 
täretiň düzüminde gan, nem, iriň bolmagyny arz edýär. Olary 
içiň gatamagy, täretiň kynlyk bilen çykmagy, erbet ýakymsyz 
ysy, täretiň doly çykmazlyk duýgysy. Kähalatlarda içgeçme 
biynjalyk edýär. Näsaglary şu görkezilen alamatlar biynjalyk 
edýär bolsa, ýörite barlaglardan geçmeli: GUB, PUB, döş 
kapasasynyň agzalarynyň rentgen barlagy, göni içegäni barmak 
bilen barlamak, rektoromanoskopiýa, irrigoskopiýa.
Göni içäganiň keseli güman edilende barlag ilki başda 
içegäni barmak bilen barlamakdan başlanýar. Eliňe ellik geýip, 
ony wazelin ýagy bilen ýaglamaly we süýem barmagy göni 
içegä sokup, onuň diwarlaryny elläp görmeli. Kadaly ýagdaýda 
göni içegäniň diwarlary ýumşak we tekiz bolýar. Rak keselinde 
içegäniň diwarynda gaty, agyryly meýdançalary bildirýär, 
barmagyň ujynda gan görünmegi mümkin.
Rektoromonoskopiýa – endoskop enjamy bilen göni 
içegäni we ―S‖ görnüşli içegäni barlamak usuly. Bu usul diňe 
bir çiş keseli kesgitlemek bilen çäklenmän, onuň ösüş görnüşini, 
möçberini, içegäniň daralmak derejesini kesgitlemäge we ondan 
morfologiýa barlagyny geçirmek üçin material almaga 
mümkinçilik berýär.
Irrigoskopiýa – göni içegäniň çişlerini kesgitlemäge 
mümkinçilik 
berýär. 
Irrigoskopiýa 
kombonirlenen 
kontrastlanmak bilen geçirilende göni içegäniň rak keseliniň 

---

33 
alamatlary has ýüze çykýar we uly bolmadyk çişleri hem 
görmek bolýar.
Keseliň metastazlaryny anyklamak üçin, döş kapasasynyň 
agzalarynyň rentgen barlagy türre süňküniň rentgengrafiýasy, 
içki agzalaryň USB barlaglary geçirilýär.