Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

Kimyoviy element nomi 
Kimyoviy 
belgisi 
O`zbekcha 
Lotincha 
Ruscha
Inglizcha 
Azot 
Nitrogenium 
Aзот 
Nitrogen 
N 
Alyuminiy 
Aluminum 
Aлюминий 
Aluminum 
Al 
Bariy 
Barium 
Бaрий 
Barium 
Ba 
Bor 
Borum 
Бор 
Boron 
B 
Vodorod 
Hydrogenium 
Водород 
Hydrogen 
H 
Kislorod 
Oxygenium 
Kислород 
Oxygen 
O 
Uglerod 
Carbonium 
Углерод 
Carbon 
C 
Xlor 
Chlorum 
Xлор 
Chlorine 
Cl 
Brom 
Bromum 
Бром 
Bromine 
Br 
Ftor 
Ftorum 
Фтор 
Fluoride 
F 
Natriy 
Natrium 
Натрий 
Sodium 
Na 
Oltingugrt 
Sulfur 
Сера 
Sulphurous 
S 

---

94 
Kaliy 
Kalium
Kaлий 
Potassium 
K 
Mis 
Cuprum
Meдь 
Copper 
Cu 
Qo`rgoshin 
Plumbum 
Свинец 
Lead 
Pb 
Qalay 
Stannum 
Oлoвo 
Tin 
Sn 
Kremniy 
Silisium 
Kремний 
Silicon 
Si 
Temir 
Ferrum 
Железо 
Iron 
Fe 
Magniy 
Magnezium 
Maгний 
Magnesium 
Mg 
Marganes 
Manganesum 
Maрганец 
Manganesium 
Mn 
Xrom 
Chromum 
Xром 
Chrome 
Cr 
Kumush 
Argentum
Серебрo 
Silver 
Ag 
Litiy 
Litium
Литий 
Lithium 
Li 
Kalsiy 
Calcium 
Kaльций 
Calcium 
Ca 
Berilliy 
Beryllium 
Бериллий 
Beryllium 
Be 
Fosfor 
Phosphorus 
Фосфор 
Phosphoric 
P 
Rux 
Zincum 
Цинк 
Zinc 
Zn 
Kadmiy 
Cadmium 
Kaдмий 
Cadmium 
Cd 
Kobalt 
Cobaltum 
Koбальт 
Cobalt 
Co 
Nikel 
Nickelum 
Никель 
Nickel 
Ni 
Yod 
Iodum 
Йод 
Iodine 
Y
Simob 
Hidrargirum 
Ртуть 
Mercury 
(Quicksilver) 
Hg 
Oltin 
Aurum 
Золотo 
Gold 
Au 
Surma 
Stabium 
Сурьмa 
Antimony 
Sb 
Mishyak 
Arsenium 
Mышьяк 
Arsenic 
As 
Molibden 
Molybdenum 
Moлибден 
Molybdenum 
Mo 
Selen 
Selenium 
Селен 
Selenium 
Se 
O`quvchilar kimyoviy element nomlarini rus va ingliz tillarida o`rganib 
olishsa, turli moddalar nomini ham o`rganishlari oson bo`ladi. Anorganik 
moddalardan oksid, kislota, asos va tuzlarni nomlashda kimyoviy elementlarni 
bilish muhim ahamiyatga egadir. Shuning uchun o`quvchilarga dastlab kimyoviy 

---

95 
elementlarni mukammal o`rgatish zarur hisoblanadi. Kimyo darslarida fanlararo 
bog`liqlikni ta`minlash orqali o`quvchilarning fanni va tilni o`rganishga bo`lgan 
qiziqishini oshirishga hamda o`z ustida ishlashiga yordam beradi. 
Xulosa o’rnida aytish mumkinki, kimyo ta’limida integratsiyani amalga 
oshirish masalalarini o’rganish, jumladan, kimyo, fizika, matematika 
darsliklarining nazariy tahlili bu fanlar orasida uzviylik (vaqt ma’nosida) 
ta’minlanmaganligi, 
matematika 
darsliklarida 
ekologik 
mazmundagi 
masalalarning, yuqori sinflarda esa fizika, tatbiqiy masalalar miqdori kamayib 
ketganligi aniqlangan. Mazkur fanlarni integratsiya qilish maqsadida: ekologik, 
fizik, kimyoviy mazmundagi masalalar darsliklarning yangi avlodlarini 
ko’paytirish; mazkur fanlarda keng qo’llaniladigan tushunchalar, modellashtirish 
ko’nikmasi, funktsional bog’lanish, tenglamalarni yechish ko’nikmalarini 
shakllantirishga alohida ahamiyat berish va ularni malaka darajasiga yetkazish 
maqsadga muvofiq. 
Nazorat savollari 
1. Kimyo fanining boshqa fanlar bilan bog’liqligini qanday tushuntirish mumkin? 
2. Kimyoning nazariy masalalarini nimalarda ko’rish mumkin. 
3. Psixologiya va fiziologiya fanlarining kimyo o’qitish metodikasi fani orasidagi 
bog’liqlikni asoslab bering. 
4. Kimyo fanini o’qitishda axborot texnologiyasidan foydalanish uchun qanday 
fanni o’rganish zaruriyati tug’iladi? 
 
14-§. Kimyo fanini o’qitishda axborot texnologiyalari, ularning turlari 
 
Bundan 3500 yil oldin Konfusiy “Eshitganimni yodimdan chiqaraman, 
ko`rganimni eslab qolaman, mustaqil bajarsam tushunib etaman” degan fikrni 
bidirgan. Ta`limda axborot hamda pedagogik texnologiyalarni qo`llaganda talaba-
o`quvchi eshitish, ko`rish, ko`rganlari asosida mustaqil fikrlash imkoniyatiga ega 
bo`ladilar.  
Zamonaviy axborot texnologiyalari, o’quv-tarbiya jarayonlarining barcha
bosqichlarini jadallashtiradi. Bunda axborot texnologiyalaridan foydalanish 

---

96 
asosida, ta’lim jarayonining sifati va samaradorligi ortishi, o’quvchilarning bilish 
faoliyatini faollashuvini, fanlararo aloqalarning chuqurlashuvini kuzatish mumkin. 
Didaktika nuqtai nazaridan muhim ahamiyat kasb etadigan, axborot
texnologiyalarini joriy etish orqali samaradorlikga erishiladigan metodik 
maqsadlarga: 
• o’qitish jarayonini individuallashtirish va differensiyalash; 
• teskari aloqa bilan o’quv faoliyati nazoratini olib borish; 
• o’z-o’zini nazorat qilish; 
• o’quv materialini o’zlashtirish jarayonida mashq qilish va mustaqil 
tayyorgarlikni tashkil etish; 
• o’quv vaqtini tejash; 
• o’quv axborotlarni kompyuter orqali vizuallashtirish; 
• o’rganilayotgan hodisa va jarayonlarni modellashtirish; 
• komp`yuterda laboratoriya mashg`ulotlarini bajarish; 
• axborot ma’lumotlar bazasini yaratish va undan foydalanish; 
• o’qishga qiziqishni orttirish; 
• o’quvchini o’quv materialini o’zlashtirish strategiyasi bilan qurollantirish; 
• fikrlashni rivojlantirish; 
• optimal qaror qabul qilish malakasini shakllantirish; 
•o’quvchida axborot madaniyatini shakllantirish kabilarni kiritish mumkin. 
Zamonaviy axborot texnologiyalari mikro va makro dunyodagi, 
murakkab qurilmalar va biologik tizimlardagi hodisa va jarayonlarni
komp`yuter grafikasi va modellashtirishidan foydalanish asosida o’rgatish,
juda katta yoki juda kichik tezlikda sodir bo’ladigan fizik, kimyoviy va
biologik jarayonlarni qulay vaqt o’lchamida taqdim etish kabi yangi didaktik 
masalalarni yechishga yordam beradi.