Mendeleyev davriy sistemasining


Ruxning davriy jadvaldagi


Download 0.89 Mb.
bet2/3
Sana09.06.2023
Hajmi0.89 Mb.
#1470589
1   2   3
Bog'liq
RUX moddasi haqida

Ruxning davriy jadvaldagi oʻrni

30

Mis ← Rux → Galliy

-

Zn

Cd


30Zn





Oddiy moddaning tashqi koʻrinishi


Ruxning tashqi koʻrinishi

Allotropik shakllari

yoʻq

Atom xossalari

Guruhi_turi'>Nomlanishi, belgisi, raqami

Rux, Zn, 30

Guruhi turi

Oʻtish metallar

Guruhidavribloki

12, 4, d

Atomi massasi
(
molyar massasi)

65,39 m. a. b. (g/mol)

Elektron konfiguratsiyasi

[Ar] 3d104s2

Elektron qobiq boʻyicha elektronlari

2,8,18,2

Atomi radiusi

138 pm

Olinishi

Rudalardan metall ruxni ajratib olish uchun pirometallurgiya va gidrometallurgiya jarayonlaridan foydalaniladi. Rudani kuydirib pirometallurgik usulda ajratilgan rux oksidi uglerod yordamida qaytariladi.


{\displaystyle {\mathsf {Zn^{+2}O^{-2}+C^{0}{\xrightarrow {t^{o}>1000^{\circ }C}}Zn^{0}+C^{+2}O^{-2}\uparrow }}}Jarayonning harorati 1000 °C dan yuqori boʻladi va bugʻ holida olinadi. Oksidlanish germetik issiqqa chidamli retortada olib boriladi. Hosil boʻlgan rux bugʻlari kondensatorlarda choʻktiriladi, ulardan vaqti-vaqti bilan suyuq rux olinadi. Gidrometallurgik usuldan foydalanilganda kuydirishdan keyin qolgan qoldiqqa sulfat kislota taʼsir ettiriladi:
{\displaystyle {\mathsf {ZnO+H_{2}SO_{4}\rightarrow ZnSO_{4}+H_{2}O}}}Eritma qoʻshimchalardan (temirmiskadmiy) tozalanadi va rux elektroliz yordamida ajratib olinadi. Bunda sulfat kislota qayta tiklanadi:
{\displaystyle {\mathsf {2ZnSO_{4}+2H_{2}O{\xrightarrow {elektroliz}}2Zn+2H_{2}SO_{4}+O_{2}\uparrow }}}Rux — kuchli metall yaltiroqligiga ega boʻlgan koʻkimtir rangli metall. Nam havoda rux oksid parda bilan qoplanib asta-sekin yaltiroqligini yoʻqotadi. Rux — oʻrtacha qattiqlikdagi metall. Uning zichligi 7,13 g/sm3. Toza metall nisbatan plastik, oson yassilanib yupqa folʼga hosil qiladi.
Texnik rux oddiy haroratda moʻrt boʻladi, lekin 100—150 °C da plastik boʻlib qoladi. Bunday sharoitda uni bolgʻalash mumkin. 200 °C dan yuqori haroratda u yana moʻrtlashadi va qirilganda kukun holatiga oʻtadi. Bunday oʻzgarishlar juda past haroratda ham kuzatiladi.
Rux oson suyuqlanadi (suyuqlanish harorati — 419,4 °C) va uchuvchan metallar qatoriga kiradi. Ruxning qaynash harorati — 905,7 °C. Uning issiqlik oʻtkazuvchanligi kumushning issiqlik oʻtkazuvchanligiga nisbatan 60 % ni tashkil etadi, elektr oʻtkazuvchanligi boʻlsa toʻrt baravarga kam.


Toʻyingan bugʻ bosimi (ITS-90 boʻyicha)


Download 0.89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling