Menejment faniga kirish

---

MENEJMENT FANIGA KIRISH 
Bajardi: 
Event-Uzb-Tash guruh talabasi Jabbarov Sardor 
Tekshirdi: Nimatov Ibragim 
ESSAY 

---

F.Teylorning ilgari surgan gʻoyalari 
Reja: 
1. Kirish. Boshqarish nazariyalarining paydo bo’lishi. 
2. F.Teylorning boshqarish to’g’risidagi g’oyalari 
3. Xulosa 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Kirish 
Boshqarish haqidagi tushunchalar Qadim zamonlardan rivojlanib kelgan. 
Misol uchun Turkiston o’lkasida Amir Temur hukmronligi davrida “Temur 
tuzuklari” asari bitilgan. Bu asarda mamlakatni boshqarish haqidagi g’oyalar 
yoritilgan. Boshqarish haqidagi tushunchalar paydo bo’lgani bilan u alohida fan 
sifatida o’rganilmagan edi. Boshqaruv ilmi 19 asrga kelib rivojlana boshladi. 
Boshqarish nazariyasini rivojlanishi 4ta tarixiy davrlarga bo’linadi. 
I qadimiy davr. Bu davr eramizdan oldingi 9-7 mingchi yillardan taxminan 18 
asrgacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Bu davr eng uzoq davom etgan davr 
hisoblanadi. Bu davrda boshqarish urug’, jamoa, qabila o’rtasida yuzaga kela 
boshlagan. 
II davr – Industrial davr hisoblanadi.
III davr – sistematizatsiya davri. Bu davrga kelib boshqarish haqida 
yo’nalishlar, maktablar shakllana boshlaydi. 
IV davr – axborot davri. Bu davr 1960-yillardan hozirgi davrgacha bo’lgan 
yillarni o’z ichiga oladi. 
F.Teylorning boshqarish to’g’risidagi g’oyalari 
Menejment nazariyasining asoschilaridan biri Frederik Teylor hisoblanadi. U 
boshqaruvning “klassik” maktabi asoschisi hisoblanadi. Teylor korxonada kichik 
lavozimdan katta lovozimgacha ko’tarilgani sababli boshqarish haqida ilmiy 
yondashish lovimligini tushunib yetadi. Teylor ishlab chiqarish korxonalarida 
barcha jarayonlarni funksional ravishda tashkillashtirish kerakligini, har bir jarayon 
e’tibor berishni va maxsus reja orqali bajarilishi lozimligini e’tirof etadi. Teylor 
korxonadagi ishchilarni salohiyatiga qarab ish lavozimiga joylashtirish lozimligini 
etadi. U xodimlarda quyidagi xususiyatlarni bo’lishiga qarab ularni guruhlaydi: 
1. Aql-zakovat 
2. Muayyan ma’lumot 
3. Ish tajribasi 
4. Odob 
5. Rayosat 
6. Ziyraklik 
7. Halollik 
8. To’g’ri fikr yuritish 
9. Yaxshi salomatlik 
3ta sifatga ega bo’lgan kishilarni- oddiy ishchi, 4ta sifatga ega bo’lgan kishini 
nisbatan ko’p haq to’lanadigan lavozimga, agar shu sifatlarni hammasini 
jamlagan kishi bo’lsa uni boshqaruvchi lavozimiga o’tkazish kerakligini 
ta’kidlaydi. 
U boshqarish bo’yicha faoliyatni 8ta funksiyasini sanab o’tadi. Bular: 
➢ Ishlarni bajarish va taqsimlash tartibi; 
➢ Chizmalar va qo’llanmalarni tuzish; 
➢ Vaqtni me’yorlash va mehnatga haq to’lash; 
➢ Intizomga rioya qilish; 
➢ Ish uslublarini belgilash; 
➢ Uskunalar ish tartibiga rioya qilish; 

---

➢ Uskunalarni ta’mirlash va saqlash; 
➢ Sifatni nazorat qilish. 
Teylorning funksional boshqaruv tizimi hozirgi zamonda qo’llanmasa ham 
uning boshqaruvning tartibli tizimidan foydalaniladi. Teylor korxonada sinfiy 
hamjihatlikni ta’minlash, ular o’rtasida ziddiyatni oldini olish lozimligini 
ta’kidlaydi. 
Xulosa 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak boshqaruv ilmi Qadim zamonlardan rivojlangan 
bo’lib, 19 asrlarga kelib alohida fan sifatida qarala boshlangan. Bunga asosiy sabab 
korxonalarning ko’payishi, texnologiyaning rivojlanishi bo’lgan. Boshqaruv 
ilmining rivojlanishiga ilk g’oyalar, maktablarning rivojlanishiga Fredirik 
Teylorning qo’shgan xissasi ulkandir. Teylor boshqaruv jarayoniga alohida ilm 
sifatida qarash lozimligini ilgari surgan. Korxonada barcha jarayonlar maxsus 
rejalashtirilgan va ketma-ketlik asosida borishi lozimligini ta’kidlagan. Shuningdek 
u ijtimoiy taqsimlanishdan foydalanish lozimligini e’tib o’tadi. Boshqaruv haqida 
g’oyalar, maktablar rivojlanishi uning alohida fan sifatida ajralib chiqishiga olib 
keldi.