Menejment kafedrasi

Jami daromad tarkibiga yuklab jo'natilgan tovar, bajarilgan ishlar, ko'rsatilgan xizmatlar va boshqa operatsiyalar uchun yuridik shaxs olishi lozim bo'lgan (olgan) yoki tekinga olgan pud yoxud boshqa mablag'lar kiradi.

Bunday daromadlarga quyidagilar kiritiladi:

a) maxsulot (ishlar, xizmatlar) sotilishidan keladigan tushum.

Maxsulot (ishlar, xizmatlar) sotilishidan keladigan tushum deganda:

• 
  yuklab jo'natilgan maxsulot uchun taqdim etilgan xisob-kitob hujjatlarida ko'rsatilgan summalar;
  
• 
  buyurtmachi tomonidan tasdiqlangan bajarilgan ishlar dalolatnomalarida ko'rsatilgan summalar;
  
• 
  xizmatlar ko'rsatilishi faktini tasdiqlaydigan hujjatlarda ko'rsatilgan summalar tushuniladi.
  

Vositachilik faoliyatidan daromad oladigan (komission xaqlar, foizlar sifatida) korxonalar uchun tushum deganda soliq solinadigan davrda amalga oshirilgan barcha bitimlar bo'yicha olingan komission xaqlar (foizlar) summasi tushuniladi.

b) asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, qimmatli qog'ozlar, intellektual mulk obyektlari, materiallar va boshqa aktivlarni sotishdan keladigan daromad.

Korxonaning asosiy fondlari va boshqa mol-mulkini sotishdan keladigan daromadni belgilash chog'ida soliq solish maqsadi uchun ushbu fondlar va mol-mulkning sotilish va qoldiq qiymatlari o'rtasidagi farq (oshib ketish) xisobga olinadi. Bunda mol-mulkning qoldiq qiymati asosiy fondlar, moddiy aktivlar, arzon va tez eskiruvchan buyumlarga nisbatan qo'llaniladi.

Yuridik shaxslarning daromadlari va ular bo'yicha tegishli chegirmalar soliqlarni xisoblab chiqarish uchun ular taalluqli bo'lgan xisobot davrida, to'lash vaqti va pulning kelib tushish sanasidan qatxi nazar, buxgalteriya xisobi to'g'risidagi qonun hujjatlariga muvofiq aks ettiriladi.

Agar qilingan xarajat xarajatlarning bir necha toifasiga kiritilgan bo'lsa, u jami daromaddan faqat bir marotaba chegirilishi mumkin.

Yuridik shaxsning bayon etilgan qoidalarga muvofiq xisoblab chiqarilgan daromadi (foydasi)ga 7.5 foiz²⁶ stavkasi bo'yicha soliq solinadi. Yuridik shaxslarning auksionlardan va gastrolg'-kontsert faoliyati bilan shug'ullanishga lisenziyasi bo'lgan yuridik va jismoniy shaxslarni (shu jumladan norezidentlarni) jalb etish yo'li bilan ommaviy tomosha tadbirlarini tashkil etishdan olgan daromadi (foydasi)ga 30 foiz stavkasi bo'yicha soliq solinadi. Bolalar assortimentidan tovarlar, ayollar gigienasi buyumlari va badiiy xunarmandchilik maxsulotlari va bolalar o'yinchoqlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan yuridik shaxslar byudjetga 10 foiz stavkasi bo'yicha foyda solig’ini to'laydilar.

Ixtisoslashgan korxonalarga:

• 
  ishlab chiqariladigan tovarlarning umumiy xajmida bolalar uchun tovarlar natura ifodasida kamida 60 foizni (aniqlashtirilmagan) tashkil etadigan bolalar uchun tovarlar ishlab chiqaradigan korxonalar;
  
• 
  ishlab chiqariladigan tovarlarning umumiy xajmida ayollar gigienasi buyumlari va badiiy xunarmandchilik maxsulotlari kamida 60 foizni tashkil etadigan ayollar gigienasi buyumlari va badiiy xunarmandchilik maxsulotlari ishlab chiqaradigan korxonalar kiritiladi. O'zi ishlab chiqargan tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni erkin almashtiriladigan valyutaga eksport qilish ulushi:
  
• 
  sotishning umumiy xajmida 30 foizgaortig’ini tashkil etadigan eksportchi korxonalar uchun belgilangan stavka 30 foizga pasaytiriladi;
  
• 
  sotishning umumiy xajmida 50 va undan ortiq foizni tashkil etsa belgilangan stavka ular uchun 50 foizga kamaytiriladi.
  

Mazkur imtiyozlar savdo-vositachilik tashkilotlariga va xom ashyo tovarlarini eksport qiladigan ishlab chiqarish korxonalariga tatbiq etilmaydi.

Yuridik shaxslarga to'lanadigan dividend va foizlarga to'lash manbaida 10 foiz stavkasi bo'yicha soliq solinadi.

Quyidagi yuridik shaxslar foyda solig’ini to'lashdan ozod qilinadi:

- protez-ortopediya buyumlari, inventari ishlab chiqarishga, shuningdek nogironlarga xizmat ko'rsatishga ixtisoslashganlari - asosiy faoliyat turi bo'yicha;

- ishlovchilari umumiy sonining kamida 50 foizini nogironlar, 1941-1945 yillardagi urush va mexnat fronti faxriylari tashkil etgan, nogironlar jamoat birlashmalari, "Nuroniy" jamg'armasi va O'zbekiston chernobilchilari uyushmasi mulki bo'lganlari, bundan savdo, vositachilik, ta’minot-sotish va tayyorlov faoliyati bilan shug'ullanadigan yuridik shaxslar mustasno.

- davolash muassasalari qoshidagi davolash-ishlab chiqarish ustaxonalari;

- jazoni ijro etish muassasalari;

- notijorat tashkilotlari.

Bunda tadbirkorlik faoliyatidan foyda olgan notijorat tashkilotlari ushbu faoliyatdan soliqni umumbelgilangan tartibda to'laydi.

- shaxar yo'lovchilar transporti (taksidan, shu jumladan jo'nalishli taksidan tashqari) yo'lovchilarni tashish bilan bog'liq xizmatlari bo'yicha;

- tarix va madaniyat yodgorliklarini taxmirlash va qayta tiklash ishlarini amalga oshirishdan olingan daromadlar (foydalar) bo'yicha;

- davlat obligasiyalari va boshqa davlat qimmatli qog'ozlari bo'yicha dividendlar va foizlar bo'yicha;

- boshqa yangi tashkil etilgan korxonalar, shu jumladan xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar (savdo, vositachilik, ta’minot-sotish va tayyorlash faoliyati bilan shug'ullanuvchilaridan tashqari) ro'yxatdan o'tkazilgan paytdan extiboran birinchi yili belgilangan stavkaning 25 foizi miqdorida va ikkinchi yil 50 foizi miqdorida soliq to'laydilar. Keyingi yillarda foyda solig’i belgilangan stavka bo'yicha to'liq miqdorda to'lanadi.

Mazkur kichik bandda nazarda tutilgan yuridik shaxslar tugatilgan xollarda, belgilangan imtiyozli davrdan keyin yil tugashiga qadar soliq summasi ular faoliyatining butun davri uchun to'liq miqdorda undiriladi.

- ichki ishlar organlari xuzuridagi soqchilik bo'linmalari;

- gastrol-konsert faoliyati bilan shug'ullanish huquqini beruvchi lisenziyasi bo'lgan yuridik shaxslar;

- yuridik shaxslar tomonidan dividendlar ko'rinishida olingan va ular olingan yuridik shaxsning ustav sarmoyasi (fondi)ga yo'naltiriladigan daromadlar.

Soliq solinadigan foyda quyidagi summaga kamaytiriladi:

a) ekologiya, salomatlik va xayriya jamg'armalari, madaniyat, xalq taxlimi, sog'lio'ni saqlash, mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish, jismoniy tarbiya va sport muassasalariga fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlariga badallar summasiga, biroq soliq solinadigan foyda ning bir foizidan ko'p bo'lmagan miqdorda;

b) investisiyalarga (asosiy ishlab chiqarishni rivojlantirish, kengaytirish va rekonstrukssiya qilishga, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining qaroriga ko'ra kollejlar, akademik litseylar, maktablar va maktabgacha muassasalar qurilishiga), shuningdek investitsiyalar uchun olingan kreditlarni uzishga yo'naltiriladigan xarajatlar summasiga, xisoblangan eskirishdan to'liq foydalanish sharti bilan, biroq soliq solinadigan foyda ning o'ttiz foizidan ko'p bo'lmagan miqdorda;

v) diniy va jamoat birlashmalarining (kasaba uyushmalari, siyosiy partiyalar va xarakatlardan tashqari), xayriya jamg'armalarining mulkida bo'lgan korxonalar daromadi (foydasi)dan shu birlashmalar va jamg'armalarning ustavda belgilangan faoliyatni amalga oshirish uchun yo'naltiriladigan ajratmalari summasiga;

Ko'rsatilgan imtiyoz faqat o'z ishlab chiqarishining ekologiyaga ta’sirini yaxshilash uchun tabiatni muxofaza qilish tadbirlarini amalga oshiradigan korxonalarigagina taalluqlidir.

Tabiatni muxofaza qilish tadbirlarini o'tkazishga doir buyurtmalarni bajarishdan foyda oladigan korxonalarga yuqorida aytilgan imtiyoz tatbiq etilmaydi.

e) "Iste’dod" jamg'armasiga taxsis badallari va xomiylik yordami sifatida o'tkaziladigan mablag'lar summasiga. Ishlovchilari umumiy sonining 3 foizidan ko'prog'ini nogironlar tashkil etgan yuridik shaxslar uchun foyda solig’i summasi quyidagi tarzda: belgilangan me’yordan ortiq ishga joylashtirilgan nogironlarning xar bir foiziga foyda solig’i 1 foiz kamaytiriladi.

Soliq to'lovchilarga Soliq kodeksi amalga kiritishiga qadar qabul qilingan O'zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga binoan taqdim etilgan soliq imtiyozlari ular taqdim etilgan muddat tugashiga qadar saqlanadi.

Soliq xisob-kitoblarini tuzish va taqdim etish tartibi hamda to'lash muddatlari

Byudjetga to'lanadigan soliq summasi soliq to'lovchilar tomonidan ko'rsatilgan qoidalarga muvofiq mustaqil ravishda, buxgalteriya xisobi va moliyaviy xisobot ma’lumotlari asosida belgilanadi.

Chorak davomida barcha to'lovchilar byudjetga soliqning joriy to'lovlarini amalga oshiradilar. Joriy to'lovlarni xisoblab yozish va to'lash uchun soliq to'lovchilar tegishli chorak uchun ta’min qilingan foyda va belgilangan soliq stavkasidan kelib chiqadilar hamda joriy chorak birinchi oyining 5 kuniga qadar davlat soliq xizmati organlariga joriy to'lovlar unga muvofiq xisoblab yoziladigan shakl bo'yicha ma’lumotnoma taqdim etadilar.

Joriy to'lovlar xar bir oyning 15-kunidan kechiktirmay teng ulushlar bilan, foyda solig’i choraklik summasining uchdan biri miqdorida amalga oshiriladi. Byudjetga joriy to'lovlarning summalari pasaytirilgan taqdirda ular davlat soliq xizmati organlari tomonidan mazkur korxonalar bilan birgalikda, oldingi chorak uun soliqning xaqiqiy summalaridan kelib chiqib qo'shimcha ravishda aniqlashtiriladi.

Xisobot choragida maxsulotni sotishdan eng kam ish xaqining 200 baravarigacha miqdorda foyda olgan korxonalar, shuningdek yagona yer solig'ini to'lashga o'tmagan qishloq xo'jaligi korxonalari ular ishlab chiqarishining mavsumiy xususiyatini xisobga olib, soliq to'lovlarini xar chorakda yil boshidan o'sib boruvchi yakun bilan, oldingi choraklar uchun xisoblab chiqarilgan soliq summalarini xisobga olib, joriy to'lovlarni to'lamasdan, xaqiqatda olingan foyda dan kelib chiqib amalga oshiradilar.

Foyda solig’ini to'lovchilar, chet el investisiyalari qatnashgan korxonalardan tashqari o'zlari xisobda turgan joydagi davlat soliq xizmati organlariga belgilangan shaklda chorak va yillik moliyaviy xisobotlarni taqdim qilish muddatlarida o'sib boruvchi yakun bilan foyda solig’i bo'yicha xisob-kitoblarni taqdim qiladilar. Chet el investitsiyalari qatnashgan korxonalar soliq ro'yxatiga olingan joydagi davlat soliq xizmati organlariga o'sib boruvchi yakun foyda ga solinadigan soliq bo'yicha xisob-kitoblarni, xar chorakda xisobot oyidan keyin keluvchi oyning 25 sanasidan kechikmagan xolda, yil bo'yicha esa - chorak va yillik moliyaviy xisobotlarni taqdim qilish muddatlarida topshiradilar.) Xaqiqatda olingan foyda dan kelib chiqib xisoblangan foyda solig’i summasini to'lovchilar choraklik va yillik moliyaviy xisobot taqdim etish uchun belgilangan besh kun davomida byudjet daromadiga o'tkazadilar.

Yuridik shaxslarning foyda solig’ini to'lovchilar O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo'ladilar.

4. Qo'shilgan qiymat va aksiz soliqlari.

Qo'shilgan qiymat solig'i tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) ishlab chiqarish, sotish jarayonida qo'shilgan qiymat bir qismining byudjetga ajratilishidir.

O'zbekiston Respublikasi xududiga import qilinadigan tovarlarga ishlarga, xizmatlarga qo'shilgan qiymat solig'ini xisoblab chiqarish va to'lash tartibi aloxida yo'riqnomalar bilan belgilanadi.

Soliq to'lovchilar O'zbekiston Respublikasi xududida tadbirkorlik faoliyatini yuritayotgan yuridik shaxslar soliq to'lovchilar bo'lib xisoblanadilar, amaldagi qonunchilikka muvofiq soliqqa tortishning aloxida tartibi ko'zda tutilgan yuridik shaxslar (yagona soliqni to'lashga o'tgan kichik korxonalar, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari va yagona yer solig'ini to'lashga o'tgan qishloq xo'jalik tovarlari ishlab chiqaruvchilari) bundan mustasno. Asosiy faoliyati bilan bir qatorda qo'shilgan qiymat solig'iga tortiladigan boshqa faoliyat bilan shug'ullanadigan qishloq xo'jalik tovar ishlab chiqaruvchilari - yagona yer solig'i to'lovchilar, belgilangan tartibda shu faoliyatdan qo'shilgan qiymat solig'i to'lovchilari xisoblanadilar. Soliq solish obyektiQo'shilgan qiymat solig'i solish obyekti bo'lib tovarlar (ishlar, xizmatlar)ning sotilishi bo'yicha aylanmalar xisoblanadi, qo'shilgan qiymat solig'idan ozod qilingan, o'z ishlab chiqarish extiyojlari (ishlab chiqarishning ichki aylanmasi) uchun foydalaniladiganlar bundan mustasno. Tovarlar (ishlar, xizmatlar)ning sotilishiga doir aylanmalar deganda yuklab jo'natilgan maxsulot, bajarilgan ishlar, ko'rsatilgan xizmatlar (keyingi o'rinlarda "tovarlar (ishlar, xizmatlar)" deyiladi) tushuniladi.

15) 197-modda ikkinchi qismining ikkinchi xatboshisi²⁷  quyidagi tahrirda bayon etilsin:

«notijorat tashkilotlar. Ushbu modda birinchi qismining 2 va 3-bandlarida nazarda tutilgan hollarda, shuningdek tadbirkorlik faoliyati doirasida tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya qilish oborotini hamda ushbu Kodeks 199-moddasi birinchi qismining 5 va 6-bandlarida ko‘rsatilgan oborotlarni amalga oshirganda notijorat tashkilotlar ushbu oborotlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lovchilar bo‘ladi. Bunda ushbu Kodeksning 132-moddasida ko‘rsatilgan boshqa daromadlarni olish tadbirkorlik faoliyati sifatida qaralmaydi»;

Tovarlarning sotilishida o'zi ishlab chiqargan va chetdan sotib olingan barcha tovarlarning sotilishiga doir aylanmalar soliq solish obyekti xisoblanadi.Soliq solish maqsadida iste’mol chilik maqsadi va qiymatiga ega bo'lgan xamma narsa (tovar, maxsulot, ko'chmas mulk, shu jumladan, binolar va inshootlar, shuningdek, elektr va issiqlik energiyasi, gaz, suv va shu kabilar) tovar xisoblanadi.

Ishlarning sotilishida bajarilgan qurilish-montaj, taxmirlash, ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik, texnologik, loyixa-qidiruv, restavratsiya qilish va boshqa ishlar qiymati soliq solish obyekti xisoblanadi.

Xizmatlarning sotilishida quyidagilar qiymati soliq solish obyekti xisoblanadi:

• 
  yo'lovchilar va yuk transporti, shu jumladan, gaz, neft, neft maxsulotlari, elektr va issiqlik energiyasini tashish (uzatish)ga doir xizmatlar, tovarlarni yuklab jo'natish, yukdan tushirish, qayta yuklash, saqlashga doir xizmatlar;
  
• 
  mol-mulk va ko'chmas mulk obyektlarini ijaraga berish xizmatlari;
  
• 
  vositachilik xizmatlari;
  
• 
  aloqa, maishiy, uy-joy-kommunal xizmatlar;
  
• 
  reklama xizmatlari;
  
• 
  ma’lumotlarni ishlash va axborot ta’minotiga doir xizmatlar;
  
• 
  boshqa xizmatlar.
  

Shuningdek, quyidagilar xam soliq solinadigan aylanmalarga kiradi:

a) tovarlar, ishlar va xizmatlarning, shu jumladan, o'zi ishlab chiqargan tovarlarning sotilishi bo'yicha, korxonaning tadbirkorlik faoliyati bilan bog'liq bo'lmagan, shu jumladan, o'z xodimlariga o'z iste’mol i uchun korxona ichidagi aylanmalar.

b) tovarlar (ishlar, xizmatlar)ning boshqa korxonalar yoki jismoniy shaxslarga, shu jumladan, korxona xodimlariga bepul berilishi yoki xaqini qisman to'lab berilishiga doir aylanmalar;

v) garovdagi buyumlarning sotilishi, shu jumladan, ularning garovni tutib turuvchiga u garov majburiyatlarini ta’minlamaganidagi berilishiga doir aylanmalar.

Lotereya biletlarini sotish lotereya tashkilotchisi uchun soliq solish obyekti bo'lib xisoblanmaydi.

Bunda korxonalar (qo'shilgan qiymat solig'i to'lovchilar) tomonidan lotereyalar tashkilotchisiga ko'rsatiladigan lotereya biletlarining sotilishi (tarqatilishi)ga oid xizmatlar qo'shilgan qiymat solig'iga umumiy belgilangan tartibda tortiladi.

Soliq solinadigan aylanmani aniqlashSotish bo'yicha soliq solinadigan aylanma miqdori sotiladigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) qiymati asosida qo'llaniladigan narxlar va tariflardan kelib chiqib, ularga qo'shilgan qiymat solig'ini qo'shmasdan aniqlanadi.

Aksiz to'lanadigan tovarlar bo'yicha soliq solinadigan aylanmani aniqlashda aksizlar summasi xam unga kiritiladi.

33) 349-modda²⁸:

quyidagi mazmundagi to‘rtinchi xatboshi bilan to‘ldirilsin:

«qurilishi moliyalashtirishning markazlashtirilgan manbalarini jalb etgan holda tanlov savdolari asosida amalga oshirilayotgan obyektlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘i»;

to‘rtinchi – o‘n ikkinchi xatboshilari tegishincha beshinchi – o‘n uchinchi xatboshilar deb hisoblansin.
5. Soddalashtirilgan soliq solish tizimi.

Yagona soliq to’lovini to’lovchilar quyidagilardir:

• 
  mikrofirmalar va kichik korxonalar, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida ko’rsatilganlar mustasno;
  
• 
  xodimlarning sonidan qat’i nazar:
  
• 
  savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari;
  
• 
  xususiy amaliyot bilan shug’ullanuvchi notariuslar;
  
• 
  lotereyalar tashkil qilish bo’yicha faoliyatni amalga oshirish doirasidagi yuridik shaxslar.
  

Yagona soliq to’lovi quyidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga tatbiq etilmaydi:

• 
  Aksiz solig’i to’lanadigan mahsulot ishlab chiqaruvchi va Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq solinadigan foydali qazilmalarni qazib olishni amalga oshiruvchi mikrofirmalar va kichik korxonalarga;
  

• 
  soliq Kodeksining 57-bobiga muvofiq yagona yer solig’i va soliq Kodeksining 58-bobiga muvofiq qat’iy belgilangan soliq to’lash nazarda tutilgan faoliyat doirasidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga;
  
• 
  mahsulot taqsimotiga oid bitimlar ishtirokchisi bo’lgan mikrofirmalar va kichik korxnalarga.
  
• 
  Mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga xodimlarining soni bo’yicha qonun hujjatlarida belgilangan mezonga mos keladigan yuridik shaxslar kiradi. Bunda:
  
• 
  xodimlarning soni hisobot yili uchun xodimlarning o’rtacha yillik sonidan kelib chiqqan holda aniqlanadi;
  
• 
  xodimlarning o’rtacha yillik sonini aniqlashda o’rindoshlik, pudrat shartnomalari va boshqa fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnomalar bo’yicha ishga qabul qilingan xodimlarning, shuningdek unitar (sho’’ba) korxonalarda, vakolatxonalar va filiallarda ishlayotganlarning soni ham hisobga olinadi;
  
• 
  yuridik shaxslarni mikrofirmalar va kichik korxonalar toifasiga kiritishda yuridik shaxsning asosiy faoliyat (ixtisosligi) turiga to’g’ri keladigan xodimlar sonining mezoni qabul qilinadi.
  
• 
  Soliq solish maqsadida savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari jumlasiga savdo faoliyati, umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat o’tgan hisobot yili yakunlari bo’yicha asosiy faoliyat turi bo’lgan yuridik shaxslar kiradi.
  

Quyidagilarga savdo faoliyati sifatida qaralmaydi:

• 
  o’zi ishlab chiqargan mahsulot bo’lgan tovarlarni realizatsiya qilish, shu jumladan ularni mustaqil yuridik shaxs bo’lmagan firma do’konlari orqali realizatsiya qilish;
  

• 
  vositachi, ishonchli vakil tomonidan vositachilik, topshiriq shartnomasi bo’yicha tovarlarni realizatsiya qilish, shu jumladan davlat daromadiga o’tkaziladigan mol-mulkni realizatsiya qilish;
  
• 
  tayyorlov va ta’minot-sotish faoliyatini amalga oshiruvchi korxonalar tomonidan tovarlarni realizatsiya qilish.
  

Umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat deganda kulinariya, shuningdek boshqa oziq-ovqat mahsulotini tayyorlash, realizatsiya qilish va ularni iste’mol qilishni tashkil etish bo’yicha faoliyat tushuniladi.

Mikrofirmalar va kichik korxonalar, bundan Soliq Kodeksining

350-moddasi birinchi qismining 2-bandida ko’rsatilganlar mustasno, yagona soliq to’lovini to’lashni nazarda tutadigan soliq solishning soddalashtirilgan tartibini yoki umumbelgilangan soliqlar to’lashni tanlashga haqli.

Faoliyat ko’rsatayotgan mikrofirmalar va kichik korxonalar yagona soliq to’lovini to’lashga o’tish uchun keyingi hisobot davri boshlanishiga kamida bir oy qolganda, yangi tashkil etilgan mikrofirmalar va kichik korxonalar esa, davlat ro’yxatidan o’tkazilgan kundan e’tiboran o’n besh kundan kechiktirmasdan soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organini yagona soliq to’lovini to’lashga o’tishi to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan shaklda yozma ravishda xabardor etadi.

Mikrofirmalar va kichik korxonalar yagona soliq to’lovini to’lashdan ixtiyoriy ravishda voz kechgan taqdirda hisobot davri tugaganidan so’ng o’n kun ichida davlat soliq xizmati organlariga taqdim qilinadigan yozma bildirish asosida keyingi hisobot davridan boshlab umumbelgilangan soliqlar to’lashga o’tadi.

Yagona soliq to’lovi bo’yicha qayta hisob-kitob o’tkazish uchun yagona soliq to’lovini to’lovchilar yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob-kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirmay soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga quyidagilarni taqdim etadilar:

Soliq Kodeksida nazarda tutilgan shaklda va tartibda umumbelgilangan soliqlarning har bir turi bo’yicha hisob-kitoblarni;

O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan shaklda hisoblab chiqarilgan umumbelgilangan soliqlar summasi to’g’risidagi ma’lumotnomani.

Umumbelgilangan soliqlar summasi hisoblangan yagona soliq to’lovi summasidan oshib ketgan taqdirda oshgan summa byudjetga to’lanishi lozim.

Hisoblangan yagona soliq to’lovi summasi umumbelgilangan soliqlar summasidan oshib ketgan taqdirda, byudjet bilan qayta hisob-kitoblar amalga oshirilmaydi.

Yagona soliq to’lovi bo’yicha qayta hisob-kitob o’tkazish tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) sotib oluvchilar bilan tegishli qayta hisob-kitoblarsiz amalga oshiriladi.

Agar ushbu modda oltinchi qismining ikkinchi va uchinchi xatboshilarida ko’rsatilgan hisob-kitoblar va ma’lumotnoma:

• 
  yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob-kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirmay taqdim etilsa, moliyaviy sanktsiyalar qo’llanilmaydi;
  
• 
  yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob-kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirib taqdim etilsa, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda moliyaviy sanktsiyalar qo’llaniladi.
  

O’tgan yil yakunlari bo’yicha asosiy (soha) faoliyat turi savdo faoliyati va umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat bo’lgan yuridik shaxslar soliq Kodeksida belgilangan tartibda hisobot yili boshidan boshlab yagona soliq to’lovini to’lashi kerak.

Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari sifatida ro’yxatdan o’tkazilgan yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar yagona soliq to’lovini davlat ro’yxatidan o’tkazilgan sanadan e’tiboran joriy yil tugaguniga qadar, 1 oktyabrdan keyin ro’yxatdan o’tkazilgan yuridik shaxslar esa keyingi yil tugaguniga qadar to’laydi.

Turli soliq solish obyektlari va (yoki) yagona soliq to’lovi stavkalari belgilangan bir necha faoliyat turlari bilan shug’ullanadigan yagona soliq to’lovini to’lovchilar shu faoliyat turlari bo’yicha alohida-alohida hisob yuritishlari hamda soliq to’lovchilarning tegishli toifalari uchun belgilangan stavkalar bo’yicha yagona soliq to’lovini to’lashlari kerak. Bunda soliq Kodeksi 355-moddasining ikkinchi qismi 2-bandida ko’rsatilgan daromadlarga asosiy (soha) faoliyat turi uchun belgilangan yagona soliq to’lovi stavkalari bo’yicha soliq solinadi.

Lotereya o’yinlarini tashkil qilish faoliyati bilan birga boshqa faoliyat turlarini amalga oshiradigan yuridik shaxslar ushbu faoliyat turlari bo’yicha quyidagilarni to’laydi:

• 
  agar ular mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirsa – yagona soliq to’lovini yoki umumbelgilangan soliqlarni;
  
• 
  agar ular mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmasa, –umumbelgilangan soliqlarni.
  

Umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan yagona soliq to’lovini to’lovchilar, agar soliq Kodeksi 352-moddasining birinchi qismida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, kamida o’n ikki oydan so’ng yagona soliq to’lovini to’lashga qayta o’tishga haqlidir.

Yagona soliq to’lovini to’lashdan umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan soliq to’lovchilar umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tilgan birinchi chorak uchun yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i hamda mol-mulk solig’i bo’yicha joriy to’lovlarni to’lashdan ozod qilinadi.

Yagona soliq to’lovini to’lovchilar yagona soliq to’lovi to’lash muddatini davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan e’tiboran bir yil muddatga kechiktirish huquqiga ega, kechiktirilgan summalar qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda imtiyozli davr tugaganidan so’ng o’n ikki oy ichida teng ulushlar bilan to’lanadi, soliq Kodeksining 350-moddasi birinchi qismining 2-bandida ko’rsatilganlar bundan mustasno.

Agar yagona soliq to’lovini to’lovchilar soliq Kodeksining 199-moddasiga muvofiq qo’shilgan qiymat solig’i solinadigan oborotni amalga oshirsalar, qo’shilgan qiymat solig’ini ixtiyoriy asosda to’lashlari mumkin. Yuridik shaxslar qo’shilgan qiymat solig’ini to’lashga o’tish uchun hisobot davri boshlanishidan kamida bir oy oldin, yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar esa, o’z faoliyatini amalga oshirishni boshlaguniga qadar soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga yozma bildirish taqdim etadi.

Yagona soliq to’lovini to’lovchilar tomonidan qo’shilgan qiymat solig’ini to’lashni rad etish keyingi soliq davri boshlanguniga qadar bir oydan kechiktirmay soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan tasdiqlangan shaklda taqdim etiladigan yozma bildirish asosida faqat navbatdagi soliq davrining boshidan amalga oshirilishi mumkin.

Qo’shilgan qiymat solig’ini hisoblab chiqarish va to’lash soliq Kodeksining VII bo’limida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

Yagona soliq to’lovini to’lovchilar O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari bo’yicha ijaraga olingan yer uchastkalari uchun byudjetga ijara haqi to’lashdan ozod qilinadi, umumbelgilangan soliqlar to’lanadigan faoliyat turlarida foydalanilayotgan yer uchastkalari bundan mustasno.