Metall kukunlari haqida qisqacha ma'lumot

mm dan, uzunligi 63,5 mm dan oshmaydi. Texnologik jarayon avtomatik holda ishlaydigan jihozlarda 
soatiga 360—450 zagotovka unumdorlik bilan bajariladi. Zagotovka yasash jarayoni quyidagicha 
kechadi: kukunlarni aniq o‘lchab olish va qobiqlarda presslash, yuqori haroratda qizdirib yopishtirish 
(2.7,a-rasm), qaytadan presslash (2.7,brasm). Jihozda qo‘l bilan bajariladigan amallar yo‘q, har bir 
texnologik jarayon avtomat ravishda nazorat qilinadi. 
Kukunlar (karbid materiallari) ishlab chiqarish 
bilan shug'ullanadigan sanoat metallurg kukuni deb ataladi. Kukunli metallurgiyada karbid materiallarini 
ishlab chiqarishning quyidagi usullari qo'llaniladi: 
◾ fizik-kimyoviy; 
termometralurgik; 
◾ mexanik; 

---

Kukunli metallurgiya ikkita mustaqil ishlab chiqarish sanoatini o'z ichiga oladi. Birinchisi, turli xil 
kukunga o'xshash materiallarni (kukunlar, donalar, granulalar, elektrodlar, monolitlar va yarim tayyor 
mahsulotlar) ishlab chiqarish. Ikkinchisi - kukunni qayta ishlash - turli xil materiallar mahsulotlarga 
(burilish va frezalash almashtiriladigan plitalar, monolitik asbob uchun blankalar, burg'ulash va kesish 
asboblari uchun spinnerlar, elektrod, monolitlar, elektr kontaktlari va turli xil tarkibiy 
mahsulotlar).Hozirgi vaqtda kukunli metallurgiyada karbid materiallaridan tayyorlangan turli xil 
mahsulotlar, shu jumladan yuqori tozalash filtrlari, ishqalanish va ishqalanishga qarshi qismlar, chiqib 
ketish, zarba, bolg’alash, abraziv va boshqa asboblarni qoplash uchun ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi. 
Kukunli metallurgiya asosida yuqori qotishma konstruktsiyali va asbob po'latlari ishlab chiqariladi, 
masalan, X23N18 po'lati. Ushbu po'latdan yasalgan mahsulotlar kukunlarni sinterlash orqali 
tayyorlanadi. Chelik sirpanishning pastki turlarini (astarlarini) ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.

---

Ushbu qo'shimchalarning kimyoviy-termik so'ng, zarbalar, yopishqoqlik kalitlanadi va milning sirpanish 
yumshoqligi hosil bo'ladi. Bunday juftlik yuqori haroratlarda (600 °C gacha) ishlashi mumkin. 
Yuza qismlarini (halqalar, qistirmalar, astarlar) ishlab chiqarish uchun metall kukunlaridan olingan 
xrom— nikel— grafit tizimiga asoslangan po'latlar ishlatiladi. Ushbu qismlar gaz turbinalari va 
qurilmalarida qo'llaniladi. Ular faol gaz muhiti, yuqori harorat va bosim ta'siriga bardosh bera oladi. 
Xrom, nikel va titanga asoslangan kukunlardan tayyorlangan qotishmalar (X65N32, X66N30T4, 
X68N20T2 va boshqalar) elektrodlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi (agressiv muhitda va yuqori 
harorat turlarida ishlaydigan yuqori qotishma po'latdan yasalgan konstruktsiyalarni payvandlash). 
Yuqori qotishma kukunlardan yuqori tezlikda ishlaydigan po'latlar (P6M5F3, P6M5K5, P12MF5, 
P12M3F2K8 va boshqalar) ham olinadi, ular yuqori quvvatli va issiqlikka bardoshli qismlar va ish 
qismlarini qayta ishlash uchun qattiq kesish vositasini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi, shu jumladan 
korroziyaga chidamli po'lat va qotishmalar.

---

Amaliyot shuni ko'rsatadiki, ushbu po'latlardan asbobning chiqib ketish xususiyatlari eritish va 
keyinchalik prokatlash natijasida olingan po'latdan yasalgan asboblarga qaraganda ancha yuqori. 
Masalan, 650 °C ish haroratida P6M5K5 po'latdan yasalgan asbob 52 HRA qattiqlikga ega bo'ladi. Agar 
650 °C haroratda va 52 HRA qattiqligida quyma va prokat bilan ishlangan P6M5K5 po'latdan yasalgan 
asbobning qarshiligi 240 minut bo'lsa, xuddi shu kesish sharoitida kukunlardan tayyorlangan shunga 
o'xshash markali asbob ancha yuqori qarshilikka ega bo'ladi (taxminan 360-
420 мin). 
Kukunli 
metallurgiya, shuningdek, volframsiz yuqori tezlikli po'latlarni (P0M6F1, P0M2F3, P0M10F3 va 
boshqalar) ishlab chiqarishni o'zlashtirdi. Ushbu po'latlar ancha arzon, chunki ular qimmat volframni o'z 
ichiga olmaydi. Ular zich, nozik, mustaxkam va barqaror tuzilishga ega. Ushbu po'latdan yasalgan asbob 
ko'proq chidamlilikga ega.