Metallarni tekislash metallarni kesish metallarni zubiyla yordamida kesish

Metallarning elektrolitik potentsiallari

Demak mikrogal’vanik elementlarda xam, odatdagi gal’vanik elementlardagi kabi, anod eriydi. Ma’lumki, metallar (kotishmalar) kupincha bir jinsli bulmaydi. Bunday metall elektrolit eritmasiga tushirilganda uning bir jinsli bulmagan ayrim kristallitlarida (donalarida) elektrod potntsiallar turlicha buladi; kristallitlar metall massasi orkali uzaro tutashganligidan, kupdan-kup mikrogal’vanik elementlar xosil kiladi.

YUkorida aytganlardan shu narsa ma’lum buldiki, toza metall va bir fazali kotishmalarning korroziyabardoshligi fazalar aralashmasidan iborat kotishmalarnikiga karaganda yukori bular ekan. Ammo bir fazali kotishmalarda xam elektrod potentsiali asosiy metallnikidan fark kiluvchi kushimchalar albatta buladi. SHuning uchun elektrokimyoviy korroziya bir fazali kotishmalarda xam bulishi mumkin. SHuni xam ta’kidlab utish joyizki, elektrolit eritmasiga tushirilgan ikki metalldan kaysi birining potentsiali kichik bulsa, usha metall emiriladi (korroziyalanadi). Metallarning potentsiallar kiymati esa ularning kuchlanishlar katoridagi urniga boglik. Bu katorda xar bir metall, elektr kuchlanishning, ya’ni uz tuzi eritmasiga solinganda vujudga keladigan potentsiallar ayirmasining, kiymatiga karab joylashtirilgan:
Na, Mg, Al, Mn, Zn, Sr, Fe, So, Ni, Sn, Pb, H₂, Sb, Bi, Su, Ag,, Au.
Bu katorga vodorod xam kritilgan bulib, uning potentsiali nolga teng deb olingan. Vodorod potentsialiga nisbatan undan chapdagi metallarning potentsiali manfiy, undan ungdagi metallarniki esa - musbatdir. Kuchlanishlar katoridagi xar kanday ikki metall elektrolit eritmasiga tushirilganda gal’vanik juft xosil kiladi va kuchlanishlar katorining chaprogida turgan metall korroziyalanadi. Masalan, elektrolit eritmasiga marganets bilan nikel’ jufti tushirilsa, marganets korroziyalanadi, nikel’ esa uzgarishsiz koladi; nikel’ bilan mis jufti tushirilsa, nikel’ korroziyalanib, mis uzgarishsiz koladi va x.ê.
Metallarning kuchlanishlar katori amaliy jixatdan muxim
axamiyatga ega. Masalan, dengiz kemalarining suv ostida buladigan metall kismlarini korroziyadan saklashda metallarning kuchlanishlar katoridan foydalaniladi. Buning uchun kemaning suv osti kismiga kuchlanishlar katorida ancha chapda turgan metall, masalan magniy kuymasi ulanadi. Natijada magniy korroziyalanib, kemaning suv ostki kismi saklanib koladi. Erga kumilgan metall trubalarni korroziyalanishdan saklash uchun xam shu usuldan foydalaniladi.
Kimyoviy korroziya natijasida metall sirtida xosil bulgan oksid parda metallni elektrokimyoviy korroziyadan xam saklaydi, chunki bu parda metallni elektrolit eritmasi ta’siridan ximoya kiladi.
Potentsiallari juda past bulgan ba’zi metallarning, masalan alyuminiy, xrom va boshkalarning korroziyabardoshlik xossalari yukori bulishiga sabab xam shu oksid pardalar xisoblanadi.

Ikkilamchi jarayonlar va korroziya

maxsulotlarini xosil bulishi

Korroziyalanish jarayonida anod va katod atrofidagi elektrolit eritmasining tarkibi uzgaradi. Masalan rux sul’fat kislota eritmasida korroziyalanadi. Bunda anod atrofidagi eritma, metalldan eritmaga utgan ionlar xisobiga, rux ionlariga boyiydi. Katod atrofida esa, anoddan katodga okib kelayotgan elektronlar xisobiga , vodorod ionlari zaryadsizlanadi va ajralib chikadi. SHuning uchun katod atrofidagi eritmada, vodorod ionlarini kamayishi xisobiga, rN kiymat kupayib boradi. Agar korroziya jarayoni katod atrofida kislorod yutish (kabul kilish) xisobiga borsa, reaktsiya natijasida ON- ionlari xosil buladi va bu maydonda rN kiymati ya’nada xam kupayadi.

SHunday kilib, agar korroziyalanish neytral elektrolitlarda sodir bulsa, katod atrofidagi maydon ishkoriy muxitga ega bulib koladi. U xolda metall ionlari anod atrofidan va ON-ionlari katod atrofidan, elektrolitlar atrofidagi ertma katlamiga emas, balki bir-biri tomon diffuziyalanadi. Agar katod atrofidagi maydonda rN kiymati etarlicha yukori bulsa, bu maydonga kelib kolgan kupgina metallarning ionlari erimaydigan birikmalar xosil kilib, chukmaga tushadi.