Metallurgiya

7-rasm. Daniel Yakobining galvanik elementi. 
Shunday qilib, element ishlagan vaqtda mis elektrodda qaytarilish, ruх 
elektrodda esa oksidlanish jarayoni boradi, ya’ni ruх elektrokimyoviy eriydi. 
Moddalarning erituvchiga ion holatiga o‘tib erishiga elekrokimyoviy erish 
deyiladi. Masalan, AgCl suvda AgCl holida emas, balki Ag
+
va Cl
-
ion holida 
eriydi. Elektrodda ruх metali holida emas, balki ruх ioni Zn
+2 
o‘tgan holda eriydi. 
Har qanday galvanik elementning bir elektrodida oksidlanish, ikkinchi elektrodida 
qaytarilish jarayoni boradi. Qaytarilish jarayoni borgan elektrod musbat qutb (+), 
oksidlanish jarayoni borgan elektrod esa manfiy qutb (-) ishorasi bilan belgilanadi.
Agar galvanik element faqat elektr musbat elektrodlardan tuzilgan bo‘lsa, 
elektr musbatligi kuchliroq elektrod musbat, elektr musbatligi kuchsizroq elektrod 
esa manfiy qutbli bo‘ladi.
Demak, kuchlanishlar qatorida yuqorida turgan metall manfiy va pastda 
turgan metall musbat qutbli bo‘ladi. Masalan, Zn va Ni elektroddan tuzilgan 
galvanik elementda Ni musbat Zn manfiy qutbli bo‘ladi. 
Agar musbat va manfiy elektrodlarda borayotgan kimyoviy jarayonlarning 
tenglamalari bir-biriga qo‘shilsa, galvanik elementda sodir bo‘layotgan kimyoviy 
reaksiya tenglamasi hosil bo‘ladi: 
Cu
e
Cu



2
2
e
Zn
Zn
2
2




---

62 





2
2
Zn
Cu
Zn
Cu
Demak, Daniel Yakobi elementida elektr yurituvchi kuch (EYUK) quyidagi 
reaksiya energiyasi hisobiga hosil bo‘ladi.





2
2
Zn
Cu
Zn
Cu
Bu ionli reaksiya quyidagi molekulyar reaksiyaga muvofiq keladi:
4
4
ZnSO
Cu
Zn
CuSO



Shunday qilib, hamma oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari ma’lum sharoitda 
o‘tkazilganda (galvanik elementda) elektr oqimi hosil bo‘ladi.