Metrologiya asoslari

Nazorat savollari: 
1. O‟lchashlar qatoridagi o‟lchashlar soni (n<20) kichik bo‟lgan holda 
qanday taqsimot qonuni qo‟llaniladi? 
2. O‟lchash natijalarini statistik baxolash va ishlash qanday ketma-
ketlikda bajariladi? 
3. Ekspremental taqsimot qonununing normalligini 1-chi kriteriy 
yordamida amalga oshirilishini tushuntiring. 
4. Ekspremental taqsimot qonununing normalligini 2-chi kriteriy 
yordamida amalga oshirilishini tushuntiring. 

---

62 
12-AMALIY MASHG’ULOT
TASODIFIY XATOLIKLARNING TENG VA UCHBURCHAKLI
 TAQSIMLANISH QONUNLARI  
Ishning maqsadi: Tasodifiy xatoliklarning teng va uchburchakli taqsimlanish 
qonunlarini o`rganish va shu mavzularda masalalar echish. 
Metrologik masalalarni hal qilishda tasodifiy kattaliklarning uchburchakli va 
teng taqsimlanish qonunlari ham qo‟llaniladi. 
12.1- rasm. Tasodifiy kattalikning teng (a) va uchburchakli (b) taqsimlanish 
qonunlari 
Teng taqsimlanish qonunining asosiy mohiyati shundaki, bunda a dan b gacha 
bo‟lgan intervalda X tasodifiy kattalikning ehtimolligi o‟zgarmas taqsimlanish 
zichliliga ega bo‟lgan qiymatlarni qabul qiladi. 
Teng taqsimlanish zichligiga ega bo‟lgan qonunining sonli xarakteristikalari, 
ya‟ni matematik kutilishi va o‟rtacha kvadratik xatoligi quyidagi matematik 
ifodalardan aniqlanadi: 
M(
)
, (12.1) 
( )
√ 
. (12.2)
Uchburchakli taqsimot qonunining sonli xarakteristikalari esa quyidagicha 
topiladi: 
M(
)
, (12.3) 

---

63 
( )
√ 
(12.4)
12.1–12.4 formulalarda
–taqsimlanish qonunlarining chegaralari.