Метрология

Маҳсулотнинг хавфсизлиги – бу унинг мураккаб хоссаси бўлиб, инсон 
учун зарарли таъсир этиш миқдорини белгилайдиган кўрсаткичидир. 
Маҳсулотнинг экологиклиги ҳам унинг мураккаб хоссаларидан бири 
ҳисобланиб, атроф – муҳитга зарарли таъсир этиш миқдорини белгилайди. 
Тайѐр маҳсулот ўзининг истеъмолдаги баҳоси ва бошқаларига ҳамда 
унинг 
истеъмол 
ѐки 
ишлатилишдаги 
ҳаражатларнинг 
йиғиндисига 
маҳсулотнинг истеъмол баҳоси деб аталади. 
Маҳсулот, ҳам муайян эҳтиѐжга мос келиш даражаси бўйича, ҳам шу 
эҳтиѐжни 
қаноатлантиришдаги 
ҳаражатлар 
бўйича 
рақобатланувчи 
маҳсулотлардан унинг ажралиб туришини ифодаловчи маҳсулотнинг тавсифи 
унинг рақобатбардошлиги деб аталади. 
Маҳсулот бозори деганда, унинг сотилишида эҳтиѐж ва таклиф 
орасидаги ўзаро мувофиқлаштириш шароитларидаги тизим тушунилади. 
Ўзаро мувофиқлаштириш даражаси эса бозор муносабатларини 
бошқаришда ва турғунлигида мезон бўлиб хизмат қилади. 

---

127 
Маркетинг деганда, маҳсулотнинг ҳар бир ҳаѐтий даври босқичларида 
амалга ошириладиган унинг рақобатбардош қилиб яратилишини ва бозорда 
сотилишини таъминлайдиган фаолият тушунилади. 
Сифат ҳалқаси деб аталувчи тушунча маҳсулотнинг бутун ҳаѐтий 
даврини ўз ичига олувчи (тўлиқ) мужассамлашган фаолиятдир (5 - расм). 
5– расм. Маҳсулот сифатини шакллантирувчи ва таъминловчи 
босқичлар («Сифат ҳалқаси»). 
Маҳсулотга талаб-
ни,техникавий да-
ража ва сифатни 
прогноз қилиш
Сифатнинг юко-
ри тоифасига мос 
келувчи сифат 
даражасини
шакллантириш. 
Меъѐрий ҳужжат-
ларни тайѐрлаш 
Тайѐр маҳсулотни 
тарқатиш (сотиш). 
Махсулотни сақ-
лаш, юклаш, жуна-
тиш, ташиш ва сав-
до қилиш жараѐн-
ларида сифатни 
саклаш. 
Тайѐр маҳсулотни монтаж 
қилиш ва ундан фойдала-
ниш. Хизмат кўрсатиш ва 
таъмирлаш сифатини таъ-
минлаш. Маҳсулот сифати 
талабгорни қаноатлантириш 
даражасини баҳолаш. 
Корхона-тайѐр-
ловчининг им-
кониятларини 
таҳлил қилиш. 
Техникавий тек-
ширув ва синов-
лар. Маҳсулотни 
тайѐрлаш (иш-лаш, 
ясаш) сифа-тини 
баҳолаш. 
Утилизация қилиш. 
Утилизация қилинаѐтган 
моддалардан ва чиқинди-
лардан максимал фойда-
ланиш 
Хом-ашѐ,материал- 
лар, комплектлаш 
учун зарур 
буюмлар билан 
моддий-техникавий 
таъминот 
Меъѐрий ҳуж-
жатларга мос 
келувчи маҳсу-
лотни ишлаб 
чиқиш. 
Ишлаб чиқаришни тех-
никавий тайѐрлаш. Тех-
нологик жараѐнларни 
ишлаб чикиш. Қурилма, 
ускуна ва жиҳозлар би-
лан таъминлаш. 

---

128