Mexanika mashinasozlik fakulteti

3. Karbotolali kompozision materiallar.
Bu materiallarinig ikkinchi nomi ugleplastiklar – ular polimer asosli matrisadan tashkil topgan bo‘lib mustahkamlovchi tolalari uglerod tolalaridan iborat. Toladagi mustahkam uglerod (S – S) bog‘i materialga yuqori 2000 ^oS va juda past -200 ^oS xloroplast ham o‘z mustahkamligini saqlay olishligini ta’minlaydi. Bunda tolalarni atrof muhit kislorodi ta’siridan kuymasligi uchun, tolalar juda yupqa turli metallarning pardasi bilan qoplanadi. Uglerod tolalari shisha tolalaridan farqli o‘larok bog‘lanuvchiga juda kam, ba’zi birlari bilan deyarli namlanmaydi, shuning uchun ular maxsus achitish jarayonlaridan o‘tkaziladi. Bunday jarayondan o‘tgan uleplastiklarning kesilishdagi mustahkamligi 1,6 – 2,5 barobariga ortadi.
Epoksid matrisali korbotolali ugleplastiklar 100 ^oS harorat sharoitida uzoq muddat ishlatilishi mumkin. Poliimid matrisali ugleplastiklar 300 ^oS haroratda ham o‘z xossalarini yo‘qotmaydi. Ugleplastiklar statik, dinamik va toliqishga yuqori bardoshli bo‘lib u bu xossalarini o‘rta va juda past haroratlargacha saqlay olishadi. Bunda materialning yuqori issiq o‘tkazuvchanligi materialning o‘z-o‘zidan qizib ketishini oldini oladi. Bundan tashqari material suv va boshqa kimyoviy moddalar ta’siriga juda turg‘un hisoblanadi.
Ugleplastiklarning issiqlik o‘tkazuvchanligi shishaplastiklarga qaraganda 1,5 – 2 marotaba yuqori. Ular quyidagi etektrik xossalarga ega: karshiligi ρ = 0,0024 – 0,003 Om · sm; ε = 10 va tg δ = 0,01 (tokning chastotasi 10¹⁰ GS).
Karboshisha tolali – bu kompozision materiallarda uglerod tolasidan tashqari shisha tolasi xom qo‘shilgan bo‘lib bu material tan-narxini pasaytirishga imkon tug‘diradi.
Kalit so‘zlar:
Kompozision materiallar, matrisa, mustahkamlovchi, armirlovchi, karboshisha tolali, borshisha tolali, organikshisha tolali, g‘ovaklik, tartiblangan, cheksiz va qisqa qirqilgan.

1. 
   Kompozision materiallar matrisa turiga va mustahkamlovchiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi?
   
2. 
   Kompozision materiallar deb qanday materiallarga aytiladi?
   
3. 
   Agar kompozision materiallar ko‘p komponentli bo‘lsa ular qotishmalardan qanday farqlanadi:
   
4. 
   Materialda mustahkamlovchining foizi ortishi bilan uning xossalari qanday o‘zgaradi?