Mezadermadan hosil bo'ladigan organlar ularning rivojlanishidagi o‘zgarishlar

Entodermadan hosil bo'ladigan organlar
Entodermadan ichak kanalining ichki epitehy qavati, jigar, ovqat hazm qilish organlarining bezlari, nafas olish organlari epitehysi, sariqlik xaltasining cpiteliysi kabi organlar hosil bo'ladi.
Tuban umurtqalilarda ovqat hazm qilish organlarining rivojlanishi. Ovqat » hazm qilish va nafas ohsh organlari hosil bo'lishida embrionning uchala ?
qavati ham ishtirok etadi. Umurtqali hayvonlar ovqat hazm qiiish organlari hosil bo'lishi gastrulyasiya tiplariga bog'iiq holda, har xil yo'llar bilan sodir bo'ladi. Shutting uchun ovqat hazm qiiish organlari rivojlanishini dastlab to'la maydalanadigan tuban umurtqalilarda, keyin to'la bo'lmagan maydalanadigan yuksak umurtqalilarda ko'rib chiqamiz.
Lansetnikning birlamchi ichagining ichki qismi ektodermadan, ustki qismi prezumptiv xorda va mezodermadan hosil bo'ladi. Jinsiy voyaga yetgan lansetnikda ovqat hazm qiiish organlari rivojlanishi xorda va mezoderma ektodermadan ajralishi bilan boshlanib, ichak bo'shlig'i faqat entodermal hujayralardan hosil bo'ladi. Minoga, miksina, ikki xil nafas oluvchi baliqlar, amfibiyalarda ham ovqat hazm qiiish organlari shu yo'l bilan hosil bo'ladi. Oldingi ichak ancha kengaygan, orqa ichak biroz ingichka bo'ladi.
B. I. Balinskiy (1947) amfibiyalarda ichaklar rivojlanishini entoderma epiteliy hujayralarini markirovka qiiish usuli bilan o'rgandi. Ichaklarning oldingi qismidan og'iz, halqum, orqa ichakdan jigar divertikulumi, ya'ni amfibiyalarda jigar va oshqozon osti bezi, salamandralarda oshqozon va o'n ikki bormoqh ichak hosil bo'ladi. O'rta ichakning entodermal hujayralaridan o'n ikki bamioqli ichak epiteliysi, oshqozon osti bezining bir qismi va ichakning boshqa qismlari hosil bo'ladi. Ovqat hazm qiiish sistemasi evolyusion jihatdan qadimiy bo'lib, ontogenezda dastlab paydo bo'ladi.
Qusfelar, sut emiznvcliilar va odam ovqat hazm qiiish organiariniiig rivojlanishi. Qushlarda meroblastik maydalanishdan keyin ovqat hazm qiiish organlari o'ziga xos yo'nalishda rivojlanadi.
Ovqat hazm qiiish organlarining entodermal epiteliy hujayralari epiblast qismdan hosil bo'ladi. Gastrulyasiya jarayonida bu hujayralar epiblast ostiga migrasiyaqilib, tarkibigaentodermasariqMgini saqlovchi gipoblast tarkibiga o'tadi.
jadval
Embrion varaqlarining difFerensiasiyasi
(V.G.Eliseev, 1983 bo'yicha)

birlamchi bo'shliq davrida paydo bo'ladi. Gastrulaning oxirida ektoderma va enlodcrma o'rtasiga mezoderma kirmaydi va bunda ikki qavatli plastinka hosil bo'ladi. Bu kloaka membranasi deyiladi. Bu membrana bilan ichakning oxirgi bir qismi qo'shilib kloakani hosil qiladi.