Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

4.2. Buxgalteriya hisobining asosiy shakllari 
Buxgalteriya hisobining shakli deb hisob registrlaridan foydalanishning ketma-ketligi va 
bajarilish texnikasini yuzaga chiqaradigan ma'lum tizimga aytiladi. 
Registrlarning shakli va tuzilishi, sintetik va analitik hisob registrlarining o‘zaro xronologik 
va sistematik bog‘liqligi, yozuv ketma-ketligi va bajarilish texnikasi buxgalteriya hisobining shaklini 
aniqlaydigan asosiy belgidir. 
Buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish va kompyutyerlashtirishning rivojlanishi bilan 
buxgaltyerlik hisobining shakli tushunchasi o‘zgarmoqda va kengaymoqda. 
Hozirgi vaqtda qo‘llanilayotgan buxgalteriya hisobining asosiy shakllariga memorial-order, 
jurnal-order va avtomatlashtirilgan shakllari kiradi. Shuningdek, kichik va o‘rta biznes 
korxonalarining shakllanishi va rivojlanishi natijasida ularning moliya-xo‘jalik faoliyatini aks 
ettiradigan buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shakli vujudga keldi.
Talabalarga tushunarli bo‘lishi uchun bu hisob shakllarini alohida misollar bilan ko‘rib 
chiqamiz. 
Buxgalteriya hisobining memorial-order shakli.Buxgalteriya hisobi memorial-order 
shaklining mohiyati xo‘jalik muomalalarini aks ettiruvchi dastlabki hujjatlarga asoslanib, 
buxgalteriyada rasmiylashtiriladigan hujjatlar – memorial-orderlar tuzilishidan iborat. Bu hujjatlar 
bosh buxgaltyer tomonidan qaysi sintetik va analitik schotlarga memorial-orderni tuzishga asos 
bo‘lgan hujjatda aks ettirilgan xo‘jalik muomalasi bo‘yicha yozuvlarni o‘tkazish to‘g‘risida 
ko‘rsatma beradi. Memorial-order shaklining paydo bo‘lishi har bir xo‘jalik yurituvchi subektning 
imkoniyatlarini umumiy talablar bilan birlashtirishga yordam berdi. Alohida faktlarni ro‘yxatga olish 
uchun zarur qaydnomalar ochiladi.
Memorial-order bitta hujjatga asosan tuzilgani kabi, bir turdagi hujjatlar guruhiga asosan ham 
tuzilishi mumkin (3.1-jadval).