Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

БУХГАЛТЕРИЯ 
ҲИСОБИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ 
М
ол
ия
ви
й,
с
ол
иқ
қа
д
ои
р 
ва
б
ошқ
а 
ҳи
соб
от
ла
рн
и т
уз
иш.
С
ам
ар
ал
и 
бошқ
ар
иш 
м
ақ
са
ди
да
бухг
ал
те
ри
я 
ҳи
соб
и 
м
аъ
лум
от
ла
ри
ни
ум
ум
ла
шт
ир
иш
Б
ухг
ал
те
ри
я 
ҳи
соб
и 
сч
ёт
ла
ри
да
ак
ти
вл
ар
ни
нг
ҳол
ат
и 
ва
ҳа
ра
ка
ти
, 
м
ул
ки
й 
ҳуқ
уқ
ла
р 
ва
м
аж
бу
ри
ят
ла
рн
ин
г 
ҳол
ат
и 
тўғ
ри
си
да
тўл
иқ
ва
ишон
чл
и 
м
аъ
лум
от
ла
рн
и ша
кл
ла
нт
ир
иш
БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ 
ФУНКЦИЯЛАРИ 
Р
еж
а 
Н
аз
ор
ат
А
хб
ор
от
Т
аҳ
ли
ли
й 
(б
аҳ
ол
аш
) 
Ҳ
ис
об

---

358 
• mazmunning shakldan ustunligi; 
• ko‘rsatkichlarning solishtiruvchanligi (qiyoslanuvchanligi); 
• moliyaviy hisobotning xolisligi (neytralligi); 
• hisobot davridagi daromad va xarajatlarning bir biriga to‘g‘ri kelishi; 
• aktiv va majburiyatlarni baholashning haqiqiyligi. 
 
Buxgalteriya hisobining predmeti va metodi 
 
Buxgalteriya hisobining predmeti korxonaning pul ifodasida aks 
ettiriladigan xo‘jalik mablag‘lari shu mablag‘lar manbalari, ularning xo‘jalik 
faoliyati va moliyaviy natijalaridir 
Buxgalteriya hisobining metodi mazkur fan predmetini o‘rganish uchun 
qo‘llaniladigan usullar (element) ning ilmiy asoslangan tizimiga aytiladi
 
Buxgalteriya hisobining usullari (elementlari) 
 
- hujjatlashtirish;
- inventarizatsiya; 
- baholash; 
- kalkulyatsiya; 
- schyotlar tizimi; 
- ikki yoqlama yozuv; 
- buxgalteriya balansi; 
- hisobot. 
 
Buxgalteriya hisobining obyektlari 
Xo‘jalik 
mablag‘lari 
Xo‘jalik 
mablag‘larining 
tashkil topish 
manbalari 
Xo‘jalik 
jarayonlari 
Moliyaviy 
natijalar 

---

359 
 
 
 
Buxgalteriya balansi 
 
Buxgalteriya balansi – korxona mablag‘lari va ularning tashkil topish 
manbalari holatini pul shaklida guruhlash va aks ettirish usulidir.
Buxgalteriya balansi ikki qismdan: aktiv va passiv qismlardan iborat. 
Balans aktivi ikki bo‘limdan iborat: 
uzoq muddatli aktivlar; 
joriy aktivlar. 
Balans passivi ham ikki bo‘limdan iborat: 
- o‘z mablag‘lari manbalari; 
- majburiyatlar. 
Xo‘jalik muomalalari natijasida balansda quyidagi o‘zgarishlar bo‘lishi 
mumkin: 
1. Aktiv tomonda ko‘payish, aktiv tomonda kamayish, 
2. Passiv tomonda ko‘payish, passiv tomonda kamayish; 
3. Aktiv tomonda ko‘payish, passiv tomonda ko‘payish; 
4. Aktiv tomonda kamayish, passiv tomonda kamayish.