Microsoft Word 04 Kishlok xujaligida investitsion jarayonlar

O‘sgan qiymat usuli. Bu usul o‘z kapitalidan muqobil foydalanishni nazarda tutadi.
2. 
Diskontlash usuli. Bu usul hozirgi paytgacha o‘tkazilgan barcha to‘lovlarni oldindan belgilangan foiz 
stavkasi bilan muvofiqlikda olib qaraydi va tushumlarning real miqdorini aks ettiradi.
3. 
Annuitet usuli. Bu usul muayyan yillar davomida bir xil summadagi to‘lovlar oqimini 
o‘rganadi.
4. 
Ichki foiz stavkasi usuli (ichki daromadlilik me`yori yoki ichki foyda me`yori yoxud ichki 
rentabellik me`yori). iqtisodiy adabiyotlarda u yoki bu atamalar uchraydi.
5. 
Xarajatlarning qoplanishi dinamik usuli statistik usuldan sof pul oqimlarini diskoshlashni nazarda 
tutishi bilan farq qiladi.
O‘zbekiston sharoitida investitsiya resurslari qiymatini baholash paytidagi hisob-kitoblarda bank 
foiz stavkasi, qayta moliyalash stavkasi, valyuta kurslari, soliq imtiyozlari, shuningdek, 
jadallashtirilgan amortizatsiyadan foydalanishni nazarda tutish lozim. 
3. Kapitalning ayrim elementlari qiymati 
Kapital qiymatini aniqlaganda marjinal daromad va marjinal xarajatlarni taqqoslash zarur. 
Kapitalning marjinal qiymati deganda investitsiyadan keladigan daromadning umumiy 
yig‘indisidagi o‘zgarishlarni (yangi investitsiyalarni hisobga olgan holda) investitsiyalar uchun 
zarur kapital yig‘indisi nisbatiga aytiladi. 
Shunday kilib, investitsiya resurslari qiymati kapital elementlari narxlarining o‘rtacha miqdori 
sifatida tashkil topadi. 
Investitsiyalarni amalga oshirayotgan korxona qarz vositalari qiymati yangi jalb etilgan 
kreditlar bo‘yicha effektiv foiz stavkasiga teng bo‘ladi. 
Imtiyozli aksiyalar yordamida tashkil topayotgan kapital qiymati bitta imtiyozli aksiyadan 
keladigan yillik dividendni bitta imtiyozli aksiya narxiga nisbatiga teng bo‘ladi. 
Sof foyda bo‘yicha daromadlilik modelida soliq to‘lashdan keyin koladigan korxona foydasini 
dividendlar sifatida taqsimlanadigan foyda asos kilib olinadi. 
Mavjud kapital qiymati. Investorlar uchun lozim bo‘ladigan daromadlilik miqdorini 
aniqlagandan so‘ng korxona o‘zi va investorlar foydasini ta`minlay oladigan daromadlilik darajasini 
baholashi lozim. 

---

135 
Yangi jalb etilayotgan kapital qiymati. Agar korxona uchun shaxsiy kapital etarli bo‘lmasa, u 
tashqi manbalardan o‘zining qimmatli qog‘ozlari emissiyasi hisobiga kapitalni jalb qilishi mumkin. 
Faqat shuni nazarda tutish kerakki, emissiya loyihasining daromadlilik darajasi mavjud kapitalga 
qaraganda ancha yuqori bo‘lishi kerak. 
Investitsiya loyihasini ishlab chiqishda tashqi yoki ichki moliya manbalarining qaysi biridan 
foydalanishi korxona uchun ratsional bo‘lishini hisobga olish lozim. Shaxsiy kapitalni o‘stirish 
manbalari sifatida aksiyalar, qarz majburiyatlari, konvertatsiya qilinadigan obligatsiyalar bo‘lishi 
mumkin. Tashqi qarz kapitalni jalb etish manbalaridan foydalanilganda aksioner kapitalni kengaytirish 
zayomlar, obligatsiyalarni chiqarishi mumkin.