Microsoft Word 12-lekciya doc

Shemirshek toqıması kletkaları. Du`zilisi ha`m wazıypasına qaray 
xondrotsit ha`m 
xondroblastlarg`a bo`linedi. 
Xondrotsit - shemirshek toqımasının` tiykarg`ı bo`limin quraydı. Domalaq formada bolıp, sırtqı beti tegis 
emes, kletka betinde mikrovorsinkalarg`a uqsas o`simsheler bar. Ha`r bir shemirshek kletkası yamasa bir neshe kletkadan 
quralg`an bir topar toqımalarının` aralıq zatında payda bolg`an boslıklarda jaylasadı. Shemirshek kletkasının` bir 
boslıqta payda bolg`an toparı izogen topar delinedi. A`dette, bunday toparlar bir kletkanın` ko`beyiwi 
na`tiyjesinde payda boladı. 
Tsitoplazmasında mitoxondriy, da`nesheli endoplazmatik tor ha`m Golji kompleksi bar. Jas shemirshek 
kletkada mitoxondriylerdin` sanı ko`p boladı, basqa organoidlardın` forması da anıq ko`rinedi. Kletka qartayg`an 
sayın mitoxondriyalardın` sanı kemeyip, organoidlardın` forması ko`rinbeytug`ın bolıp qaladı. Bul qubılıs 
regressiv o`zgeris dep ataladı. 
Xondroblast forması domalaq, ortasında bir yadrosı bar. Shemirsheklerdin` u`stki perdesine jaqın orınlarda ko`p 
ushırasadı. Xondroblast ba`rha` ko`beyip turıw qa`siyetine iye. Ko`beyiwi na`tiyjesinde jan`a shemirshek kletkaları - 
xondrotsitler payda boladı. Bular kollagen payda bolıwında qatnasadı. 
Shemirshek toqımanın` kletkalar aralıq zatı kollagen ha`m kem ushırasatug`ın elastik jipshelerden ha`m 
tiykarg`ı amorf zattan quralg`an. Forması tor ta`rizli. Onın` amorf zatı protein ha`m uglevodtan quralg`an. Olar bir-
biri menen bekkem birigiwi na`tiyjesinde shemirshektin` tiykarg`ı zatı - xondromukoid payda boladı, yag`nıy 
bunda 
xondroitin sulfat kislota belok penen birigedi. 
Shemirshek toqımanın` quramında jipsheler ha`m xondromukoid zat tegis jaylaspag`anlıg`ı 
ushın onın` boyalıwı da tu`rlishe boladı. Shemirshek toqıması quramlıq du`zilisi menen ajıralıp turadı. 
Sonın` ushında shemirshek toqıması giolinli shemirshek toqıma, elastik shemirshek tokıma, jipsheli 
shemirshek toqımalarg`a bo`linedi. Olardın` u`shewide mikroskopik ha`m ultromikroskopik du`zilisine 

---

2 
qaray bir tiptegi kletkalar esaplanadı. Biraq kletkalar aralıq zatları bir-birinen parq qılıwshı o`zine 
ta`n qa`siyetlerge iye. Olardın`, bul qa`siyeti shemirshekti bo`lip u`yreniwdi talap etedi.