Microsoft Word biznes rezhalashtirish

Ц × Х қ И
доим
 + И
ўзг
 × Х 
Бундан келиб чиққан ҳолда зарарсизлик нуқтаси доимий ишлаб чиқариш 
(И
доим
) харажатларининг нарх (Ц) ва маҳсулот таннархининг ўзгарувчан (И
ўзг
) 
таркиби ўртасидаги фарққа нисбати сифатида аниқланади 
Х қ И
доим 
/ (Ц – И
ўзг
) 
Зарарсизлик нуқтасини график шаклида кўрсатиш ҳам мақсадна мувофиқ 
бўлиб, у корхона фойда олишни бошлайдиган ишлаб чиқариш ҳажмини (критик 
дастур) аниқлашга имкон беради. Графикни қуриш учун доимий ва ўгарувчан 
харажатларни, сотув ҳажмини билиш зарур. Зарарсизлик нуқтаси графикда схема 
кўринишида бўлиб, ишлаб чиқариш ҳажми, сотув нархи ва маҳсулот таннархининг 
фойдага кўрсатувчи таъсирини акс эттиради. У қуйидаги кўринишга эга бўлиши 
мумкин. 

---

 
 
11.1-расм. Зарарсизлик нуқтасини аниқлашнинг график усули.
(А –зарасизлик нуқтаси – критик дастур, яъни кассада нақд пул тўплана бошлайдиган 
сотув ҳажми; А* - ишлаб чиқариш зарарсизлик нуқтасига чиққандаги маҳсулот сотиш ҳажми; 
А** - сотув ҳажмининг зарарсизлик катталиги). 
Умуман олганда молиявий режанинг мақсади корхона (бизнес) салоҳиятини 
кўрсатиш ва молиявий ҳаёт лаёқатига эришиш графигини тақдим этишдир. 
Келгусида ундан корхонанинг молиявий ресурсларини оператив бошқаришда 
фойдаланиш мумкин. 
Мисол (давоми). Фойда ва зарар ҳажми сотув даражасига боғлиқ бўлади. 
Корхонанинг фойда олиши учун сотув даражасининг қандай бўлишини аниқлаш учун 
зарарсизлик нуқтасини таҳлил қилиш зарур. 
Матнни чоп эттириш каби хизмат тури бўйича зарарсизлик нуқтасини 
таҳлил қилиб кўрамиз. Бунинг учун график усулдан фойдаланамиз. Ҳар бири 120 
сўмдан 15000 варақ матнни принтердан чиқариш мўлжалланган. Кўрсатиладиган 
хизмат ҳажми сотув ҳажмига тенг, яъни 1800 минг сўм. Доимий харажатлар 
430,5 минг сўмни ташкил қилади. Битта хизмат учун ўзгарувчан харажатлар – 
41,8 сўм, режадаги хизмат кўрсатиш ҳажми учун эса -627 минг сўм, фойда 
миқдори 742,5 минг сўмга тенг бўлади (1800-627-430,5).
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
А** 
А* 

---

 
 
 
 
Фойда, хизмат кўрсатиш ҳажми ваунинг таннархи ўртасидаги боғлиқлик 
0
500
1000
1500
2000
0
5000
10000
15000
20000