Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Respublikasining 2013-yilgi Davlat budjetidagi asosiy makroiqtisodiy 
ko‘rsatkichlar prognozi Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan 
mamlakatni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor 
vazifalari negizida ishlab chiqildi. Unda respublikaning 2013-yilgi asosiy 
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari, soliq-budjet siyosatining yo‘nalishlari va 
Davlat budjeti parametrlari belgilab qo‘yildi. Chunonchi, 2013-yilda soliq 
siyosatiga barqaror iqtisodiy o‘sish, iqtisodiyot va uning alohida 
tarmoqlari hamda hududlarining makroiqtisodiy va moliyaviy jihatdan 
o‘zaro muvofiq bo‘lishi, aholi turmush darajasining oshishini 
ta’minlashga qaratilgan strategik maqsadlar asos qilib olingan. Bunda 
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini qo‘llab-quvvatlash, 
rivojlantirish, ularning raqobatbardoshligini oshirish va yangi ish joylari 
yaratishni rag‘batlantirish maqsadida soliq yukini pasaytirish ko‘zda 
tutilgan. 
Keyingi yillarda tadbirkorlik subyektlarini «bir darcha» orqali tezlik 
bilan davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tizimi hamda bir necha turdagi soliqlarni 
to‘lash o‘rniga kichik biznesni yagona soliq to‘lovi shaklidagi 
soddalashtirilgan soliqqa tortish tizimi joriy etildi. Bunda mikrofirmalar va 
kichik korxonalar uchun yagona soliq to‘lovi stavkalari 2005-yilda 13 foiz, 
2008-yilda 10 foizdan 8 foizgacha, 2009-yildan boshlab esa 7 foizgacha 
pasaytirilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich 2011-yildan 6 foizga tushirildi. 2012-
yilda esa 5 foizga tushirildi. Demak, so‘nggi besh yil ichida tadbirkorlik 
faoliyati bilan shug‘ullanuvchi yuridik va jismoniy shaxslar daromadidan 
olinadigan qat’iy belgilangan soliq miqdori qariyb 2,2 barobarga 
kamaytirildi. 
Sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish sohasidagi kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikning jadal rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlar 
yaratish va shu asosda aholi bandligini ta’minlashga e’tibor qaratildi. Shu 
bilan birga, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkalarini 
pasaytirish hisobiga aholi daromadlarini ko‘paytirish nazarda tutildi. 
Kredit tashkilotlariga jismoniy shaxslar omonatlarini jalb qilishda 
teng shart-sharoit yaratish va depozitlar bozoridagi raqobatni rivojlantirish 
hamda mikromoliyalashtirishni rag‘batlantirish, bankdan tashqari moliya 
institutlari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash maqsadida kredit uyushma-
laridagi depozit qo‘yilmalar bo‘yicha olingan daromadlarni jismoniy 

---

 410
shaxslardan olinadigan daromad solig‘idan ozod qilish belgilangan. 
Davlat budjeti taqchilligi 491,6 mlrd. so‘mni yoki YAIM hajmining 1 
foizini tashkil qiladi. 
Hozirgi kunda jahon iqtisodiy inqirozi keskin tus olgan, shunga 
qaramay, mamlakatimizning 2011-yilga mo‘ljallangan Davlat budjetida 
ijtimoiy sohaga doir xarajatlar miqdori kamaytirilgan emas. U budjet 
xarajatlarining 58,7 foizini tashkil etadi. 2012-yilda bu ko‘rsatkich 60 
foizni tashkil etilishi nazarda tutilgan.
Muxtasar aytganda, davlat budjeti – davlatimiz iqtisodiy siyosatini 
belgilovchi asosiy moliyaviy hujjat bo‘lib, u iqtisodni tartibga solishga, 
ishlab chiqarishning barqaror o‘sishini ta’minlashga, kam ta’minlangan 
oilalarni ko‘llab-quvvatlash va xalqimiz farovonligini yanada oshirishga 
xizmat qiladi.