Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Jahon narxlari – bu jahon savdo markazlari (London metallar birjasi, 
Chikago savdo birjasi kabi)ning baholari. Dunyo narxlarining quyidagi 
turlari ajratiladi: 
1) 
erkin konvertatsiya qilinadigan va qilinmaydigan valutadagi 
to‘lovlar bilan amalga oshiriladigan bitimlar bo‘yicha narxlar; 
2) transfert (firma ichidagi) narxlar, bular tijorat siri hisoblanadi; 
3) savdoga taalluqli bo‘lmagan operatsiyalar bo‘yicha narxlar. 
Tovarlarga bo‘lgan kontrakt (shartnomaviy) narxlarning quyidagi 
turlari qo‘llaniladi: 
1) qat’iy narx; 
2) bitim ijro etilayotgan paytdagi muayyan (aniqlik kiritilgan) narx; 
3) 
bozor narxining shartnomaviy narxdan muayyan miqdorga 
oshganini inobatga oluvchi narx; 
4) o‘zgaruvchan (sirpanuvchan) narx, u ayrim xarajatlarning o‘zga-
rishiga bog‘liq; 
5) aralash narx (narxning muayyan qismi belgilab qo‘yiladi, boshqasi 
esa o‘zgaruvchan xususiyatga ega bo‘ladi). 
Kontrakt narxlarning xususiyati tovarlarni yetkazib berish muddatini 
inobatga oladi va sotuvchini inflatsiya tufayli zarar ko‘rishdan himoya 
qiladi. O‘zgaruvchan narxlarni hisoblaganda e’lon qilinuvchi indekslar 
qo‘llaniladi, bu esa xaridorni sotuvchining narxlarni oshirib ko‘rsa-
tishidan himoya qiladi. 
Dunyo narxlarini iqtisodiy va statistik tahlil qilishda ularni ikki 
guruhga ajratish qabul qilingan: qayta ishlovchi sanoat mahsulotiga 
bo‘lgan narx va xomashyo narxi. 
Qayta ishlovchi sanoat mahsulotining eksport narxi uchun asos
sifatida ishlab chiqaruvchilarning o‘zlari to‘liq va bevosita xarajatlar 
usullari bilan shakllantiradigan ichki bozor narxlari xizmat qiladi. 

---

 643
To‘liq xarajatlar usuli bo‘yicha mahsulot ishlab chiqarish xarajat-
lariga kutilayotgan foyda hajmi qo‘shiladi hamda kutayotgan daromad 
aniqlanadi. Ushbu daromadning miqdori har oyda ishlab chiqariladigan 
mahsulotga bo‘linadi. Shu tariqa har bir buyumning narxi aniqlanadi.