Microsoft Word Лаборатория Нефть ва газ копия docx

Quyma qotishmalar. Quyma detallar tayyorlash uchun Al-Si, Al-
Cu, Al-Mg qotishmalari qo‘llaniladi. Ular ko‘pincha boshqa elementlar 
bilan legirlanadi. (Al-Si) qotishmalari Cu, Mg va Mn bilan (Al-Mg) 
qotishmalari Si bilan, (Al-Cu) qotishmalari esa Mn, Sr, Ni bilan. 

---

33 
Qorishmalarning kristall donalari mayda va mexanik xossalari yuqori 
bo‘lishi uchun ularning tarkibiga oz miqdorda modifikator (ichki 
tuzilishini o‘zgartiradigan) elementlar (Ti, Zr, B, V, Na) ham qo‘shiladi.
Alyuminiyning quyma qotishmalari AL harflari (alyuminiy 
liteyniy) va qotishmaning raqamini bildiruvchi sonlar bilan belgilanadi. 
Masalan AL
2
. 
Siluminlar 
Silumin deb alyuminiyning kremniy bilan (Si-14%) quyma 
qotishmalriga aytiladi. Siluminlar juda yaxshi quymakorlik xossalariga 
ega va shuning uchun boshqa quyma qotishmalarga nisbatan ko‘proq 
qo‘llaniladi. 
Siluminlar ikki turga bo‘linadi: 
1.Oddiy siluminlar. 
2.Modifikatsiyalangan siluminlar.
Oddiy silumin. 
Oddiy siluminning strukturasi plastinkasimon birlamchi kremniy 
kristallaridan (kulrang rangda) va evtektik aralashma (α + Si) dan iborat. 
Bu aralashmada kremniy ninasimon plastinkalar shaklida.Bunday 
siluminning mexanik xossalari aytarli yaxshi emas.δv = 140 MPa, δ=3% 
23-rasm.Oddiy silumining strukturasining sxemasi. 
Modifikatsiyalangan silumin. 
Modifikatsiyalangan silumin deb suyultirilgan xolatida tarkibiga 0, 
01-0, 1 % natriy qo‘shilgan qotishmaga aytiladi. Siluminning 
modifikatsiyalash natijasida kremniyning plastinkalari maydalashadi va 
qotishmaning mexanik xossalari yaxshilanadi. 
δv = 180 MPa, δ=8% (6.1) 
Modifikatsiyalangan 
siluminning 
strukturasi 
kremniyning 
alyuminiydagi qattiq eritmasi bo‘lganα - kristallaridan va mayda donali 
evtektik aralashma (α + Si) dan iborat (24-rasm). 

---

34 
24-rasm.Modifikatsiyalangan siluminning strukturasining sxemasi.