Microsoft Word Лаборатория Нефть ва газ копия docx

Bronzalar. 
Bronza deb misning qalay va boshqa elementlar (Al, Si, Be, Pl) 
bilan legirlanishiga qarab bronzalar: qalayli, alyuminiyli, kremniyli, 
berilliyli turlarga bo‘linadi. 
Bronzalar Br. harflari va legirlovchi elementlarning bosh xarflari 
bilan, hamda ularning miqdorini ko‘rsatadigan sonlar bilan belgilanadi, 
Masalan: Br. 0SS 4-4-2,5 markali bronzaning tarkibida qalay (0)-4%, 
rux (S)-4%, qurg‘oshin (S)-2,5 % bor. 
Qalayli quyma bronzaning strukturasi ikki fazadan iborat: α - 
dendrit kristallar (qalayning misdagi qattiq eritmasi) va ular orasida 
joylashgan evtektoid aralashma (α + β) ). Bu yerda b-Si
31
Sng birikmasi. 
Qalayli quyma bronza antifriksion (yengil sirpanadigan) detallar, 
tishli g‘ildiraklar, sirpanma podshipniklar va nam havoda hamda
dengiz suvlari ta'sirida ishlaydigan detallar tayyorlash uchun ishlatiladi. 
20-rasm Qalayli quyma bronzaning strukturasi. 

---

32 
Bosim ostida ishlov beriladigan bronzaning tarkibida qalayning 
miqdori 5-6% dan ortmaydi. Bronzaning bu turidan prujina, membrana, 
antifriksion detallar tayyorlashda va boshqa sohalarda foydalaniladi. 
Bosim ostida ishlov beriladigan va yumshatilgan bronzaning 
strukturasi bir xil α - qattiq eritmaning kristallaridan iborat.
21-rasmBosim ostida ishlov berilgan va 
yumshatilgan bronzaning strukturasi 
Alyuminiy va uning qotishmalari. Alyuminiyning strukturasi 
(bosim ostida ishlov berilgan va yumshatilgan holatida) bir xil kristall 
donalardan iborat. Alyuminiy va uning qotishmalarini temir va 
kremniydan to‘la tozalash juda qiyin. Shuning uchun alyuminiy 
kristallarining orasida kremniyning kristallari (kulrang) Fe Al
3
birikmalari (qo‘ng‘ir) hamda alyuminiy – kremniy – temirdan tuzilgan 
o‘lchamli birikmalar uchrashi mumkin (35-rasm). Ular alyuminiyning va 
uning qotishmalarining plastikligini kamaytiradi. 
22-rasm.Alyuminiy strukturasining sxemasi. 
Alyuminiy qotishmalari ikki turga bo‘linadi: 
a) Quyma qotishmalar. 
b) Bosim ostida ishlov beriladigan qotishmalar.