Microsoft Word Ma'naviy axloqiy tarbiya-mq doc

ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ШАКЛ ВА УСУЛЛАРИ 
Мактаб ёшидаги ўқувчиларга таълим бериш билан бир қаторда уларнинг 
синфдан ва мактабдан ташқари фаолиятини ташкил қилиш баркамол инсонни 
тарбиялашдаги маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини оширади. 
Ўқувчиларда 
ахлоқий 
фазилатларни 
шакллантириш 
жараёнида 
қўлланиладиган методлар: тарбиявий тадбирнинг мақсади, мазмуни ва унинг 
характерига мос бўлиши; тарбиявий ишларнинг таълимий, тарбиявий ва 
ривожланувчи йўналишини яхлит амалга ошириш. (50) 
Материалларнинг ранг-баранглиги, қизиқарлилиги, ҳаётий бўлиши муҳим 
аҳамият касб этади. 
Ўқувчиларда ахлоқий фазилатларни тарбиялашда унга раҳбарлик 
қилишнинг мазмуни, шакли ва усуллари бирлигини таъминлаш, унинг 
натижасини ҳисобга олиш услубияти, таълим-тарбиянинг бирлигини яхлит 
амалга ошириш. 
Мактаб ёшидаги ўқувчиларда ахлоқий сифатларни шакллантириш 
методини танлашда қуйидаги тамойилларга эътибор бериш лозим: 
- ўқувчида шаклланиши лозим бўлган у ёки бу фазилатнинг мазмунига; 
- ўқувчининг ёши, руҳий ҳолати, ақл-заковати фаолиятига таъсир эта 
оладиган бўлишига; 
- 
ўқувчилар 
яшайдиган 
ҳудуд 
шароитини 
ҳисобга 
олиш 
ва 
мослаштиришига; 
- тарбиявий таъсир этувчи усул-методларни қўллашда кишилик 
жамиятининг тарихий тараққиётида тарбия воситаси ҳисобланган халқ оғзаки 
ижоди намуналари: мақол, нақл, матал, эртак, ҳикмат, ривоят, анъана, театр, 
амалий санъатдан фойдаланишга. 
Шарқ мутафаккирларининг маданий мероси бўлмиш пандномалар, 
битиклар, ёзма ёдгорликлар, халқ китоблари-урф-одат, байрамларни амалга 
оширишда қўлланилган. Бу методлар қуйидагилар: 
- ҳар бир ишда катталарнинг шахсий намунаси; 
- панд-насиҳат қилиш, суҳбат ўтказиш; 
- ўйин ва машқ; 
- муаммоли вазият; 
- рағбатлантириш: табассум, илжайиш, “баракалло”, “яхши” каби сўзлар; 
- ўргатиш ва тушунтириш; 
- мустақиллик, ижодкорлик; 
- жазолаш. 

---

42 
Юқоридаги тарбия усуллари халқнинг кундалик ҳаётида қўлланиб, у ё 
ижобий, ё салбий таъсирга эга бўлган. 
Ўқувчиларни ахлоқий руҳда тарбиялашда юқоридаги методлардан 
комплекс усулда фойдаланиш ҳаёт тақозосидир. 
Мактабларда ўтказиладиган маънавий-тарбиявий ишлар турли шакл ва 
усулда олиб борилади. Улар ахлоқий мавзуда суҳбатлар, ўйин, эрталик, 
байрамлар, мунозара, ўткир зеҳнлилар мушоираси, маросимлар, кечалар ва 
бошқа тадбирлар... (51) 
БИРИНЧИ ТАДБИР