Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc
Download 264.58 Kb.
|
Saida Jo\'rayeva. Haqiqat manzaralari. 96 mumtoz faylasuf
* * *
Garchi biz yerda yashab, samoga ko‘z tiksak-da, ruhimiz jism qo‘rg‘oniga bandidir. Shu bois bandi ruh hisobsiz aldamchi va yolg‘on timsollarni qabul qilishga mahkum. 49 * Empiriklar (hissiy idrokni, tajribani bilimning birdan-bir manbai deb biladigan falsafiy ta’limot namoyandalari) chumoliga o‘xshab faqat manba to‘plash bilan ovora bo‘ladilar va shu to‘plamlardan foydalanadilar. Aqidaparastlarning (mohiyati tekshirilmay-netmay qabul qilinaveradigan qoidalarga ko‘r-ko‘rona ishonuvchilarning) harakati esa o‘rgimchakni eslatadi. Ular o‘zlari uchun to‘r yasaydilar. Asalari esa boshqacha yo‘l tanlaydi. U bog‘ va dalalardagi gullardan bol yig‘adi. To‘plagan bolini u uquvi va maqsadiga moslab qayta ishlaydi. Haqiqiy falsafaning mohiyati ham shunday bo‘lmog‘i darkor. * * Tabiatni faqat uning qonunlariga bo‘ysunish yo‘li bilangina yengish mumkin. * * Bir narsaning asl mohiyatini bilish uning sababini bilish demakdir. * * Inson - tabiatning xizmatkori va sharhlovchisi. * * Moddiyat tinim bilmaydi, u mangu harakatdadir. * * Tasodif ba’zan kashfiyotlarni maydonga keltiradi. Ammo shu tasodifning yuzaga chiqishi yillarni emas, hatto asrlarni talab etadi. * * Fikr olamning chegarasi va nihoyasini qamrab olishdan ojiz bo‘lsa-da, lekin doimo zaruriyat tug‘ilganda juda uzoqni ko‘ra oladi. * * Ohanraboning sehrli xossasi yordamida tafakkurning mohiyatini ochib berish mumkin. Ohanrabo behisob ignalarni o‘ziga tortib oladi-yu, sira kuchi kamaymaydi. * * Tajriba - haqiqat garovi. * * Odatda mayda va arzimas narsalar katta narsalar haqida ko‘proq bilim beradi. Yirik narsalar esa aksincha, kichik narsalar haqida tasavvur berishga ojizlik qilib qoladi. * * Ko‘nglini yoruvchi do‘sti bo‘lmagan odam o‘z yuragining kushandasidir. 50 * Qo‘rquvning o‘zidan ko‘ra qo‘rqinchliroq narsa yo‘q. * * Tabiat ustidan hukmronlikni mo‘‘jiza deb ataymiz. Ammo bu «mo‘‘jiza» odatda boshimizga faqat kulfat yog‘diradi. * * Inson tafakkuriga qanot emas, balki uni qaltis sakrash va parvozdan asrovchi qo‘rg‘oshin bog‘lamoq joiz. * * Makkor odamlar ilmni nazar-pisand etmaydilar, soddadil odamlar undan hayratga tushadilar, donolar esa ilmdan foydalana biladilar. * * Bilimsizlik kuchaygani sayin shubha-gumon orta boradi. * * Mutolaa insonni bilimdonlik sari, suhbat topqirlik sari yetaklaydi. Yozish esa aniqlikni ta’minlaydi. * * Avval shaxsan o‘zi yovuzlikning barcha sir-asrorlarini tadqiq etmagan sofdil va batartib odam hech qachon vijdonsiz va nodon odamlarni qayta tarbiyalay olmaydi. Chunki tuban va vijdonsiz kishilar sofdillik va batartiblikni odamlarning tajribasizligi hamda go‘lligi oqibati deb tushunadilar. * * Odamlar biror yangilik yaratishdan avval vaqtdan o‘rnak olishsa, yaxshi bo‘lardi. Chunki vaqt eng buyuk o‘zgarishlarni ham asta-sekin, sezdirmay amalga oshiradi. Aks holda, har qanday yangilik kutilmagan tasodifga aylanib qoladi. Yana shuni aytish joizki, har qanday yangilik doimo kimgadir baxt, kimgadir kulfat keltiradi. * * Zo‘ravonlik yo‘g‘rilgan choralar zamirida yovuzlik yotadi. * * Barcha ezgu fazilatlar insonni illatlar iskanjasidan xalos etadi, lekin faqat jasurlik fazilatigina insonni taqdir hukmidan asrab qolishga qodir. * * Insonning asl tabiatini yolg‘iz qolganda aniqlash oson. Chunki ayni shu damlarda u o‘zidagi yasama xo‘jako‘rsinlik niqobini olib tashlaydi. Insonni yana g‘azab otiga minganda yaxshi bilib olasiz. Chunki u bu onlarda o‘z qoidalarini unutib qo‘yadi. Insonning asliyatini yangi sharoitga tushib qolganda bilib olsa ham bo‘ladi, chunki bunday damlarda uning odatlari o‘z kuchini yo‘qotadi. * * Baxtdan lazzatlanish - buyuk saodat. Baxtni o'zgalarga tuhfa etish esa undan ham buyukroq ezgulikdir. istovchilarning xarajati esa daromadining uchdan bir qismidan oshmasligi kerak. * * Inson o‘zi afzal ko‘rgan narsalarning haqiqatligiga ko‘proq ishonadi. Download 264.58 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling