IOGANN GOTTLIB FIXTE
(1762-1814)
Fixte Germaniyaning Rammenau shahrida istiqomat qiluvchi kambag‘al hunarmand oilasida dunyoga kelgan. U tasodif tufayligina savod chiqarish imkoniyatiga ega bo‘lgan. Miltits ismli baron undagi qobiliyatni sezib, homiylik qilgan.
1774 yilda Fixte Shulpfortdagi maktabga boradi. Biroq baxtga qarshi shu yili uning homiysi hayotdan ko‘z yumadi. Fixte muhtojlik tufayli o‘qishni tashlashga majbur bo‘ladi va xonadonlarda muallimlik qila boshlaydi. Shu bilan birga Leyptsig, Yen, Vittenberg shahrida ilohiyot va huquqdan ma’ruzalar tinglaydi.
1790 yilda bir talabaga Kant falsafasidan ta’lim berish asnosida kutilmaganda o‘zining ham fikri tiniqlashib, qarashlari o‘zgaradi. Taqdirni qarangki, ko‘p fursat o‘tmay, Fixte Kant bilan uchrashib unga o‘zining «Yangilikning atroflicha tanqidi» deb nomlangan ilk asarini taqdim etishga muvaffaq bo‘ladi. Kant esa kutilmaganda yosh muxlisiga xayrixohlik ko‘rsatib, bu asarni nashr etish uchun tavsiyanoma beradi hamda Dantsigda xonadon o‘qituvchisi bo‘lib ishga joylashishida yordam ko‘rsatadi.
Kantning tavsiyasi bilan chop etilgan asari Fixtega katta shuhrat keltiradi. 1794 yilda u Yen universitetining professori bo‘ladi. Bu lavozimga Fixte o‘sha vaqtda Sakson Veymar gertsogligida vazir bo‘lib ishlayotgan Gyotening tavsiyasiga ko‘ra o‘tkazilgan edi. 1798 yilda Fixte o‘zini asossiz ravishda g‘oyaviy o‘zboshimchalikda ayblaganlarga norozilik sifatida universitetni tark etadi. 1810 yilda u Berlinda yangi tashkil etilgan Oliy maktabning birinchi rektori etib saylanadi.
Fixte 1814 yili ichterlama xastaligi tufayli vafot etdi. Uning qabriga o‘rnatilgan yodgorlikka injildan olingan quyidagi go‘zal so‘zlar bitilgan: «Ustozlar samo yoritgichi kabi yog‘du sochaveradilar, ezgulik yo‘lini ko‘rsatuvchilar yulduzlarga o‘xshab mudom va mangu charaqlab turaveradilar».
Do'stlaringiz bilan baham: |
