Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

 
 

---

153

 Matn bo‘yicha topshiriqlar:
 
I. Savollarga javob bering. 
1. Sayg‘oqlar qanday jonivorlar? 
2. Sayg‘oqlar bilan oq jayronlarning farqi nimada? 
3. Sayg‘oqlar qayerda hayot kechiradilar? 
4. Sayg‘oqlar qanday bolalaydilar? 
5. Sayg‘oqlar qanday tezlikda chopadilar? 
II. Xato gaplarni to‘g‘rilang. 
 Sayg‘oqlar oq jayronlardan farq qilmaydi. 
 Sayg‘oqlar faqat bittadan bolalaydilar. 
 Sayg‘oqlar yakka holda yoki ikkita yoki uchta bo‘lib yashaydilar. 
 Sayg‘oqlar juda nozik hayvonlar, ular suvda suza olmaydilar. 
 Sayg‘oqlarning hayvonlar orasida dushmanlari ko‘p. 
 
G R A M M A T I K A 
BIRGALIK, VOSITA, MAQSAD, O‘RIN, JO‘NALISH, 
DAVOMIYLIK MA’NOLARINI IFODALOVCHI YORDAMCHI 
SO‘ZLAR 
(Ko‘makchilar) 
Ko‘makchilar quyidagi ma’nolarni bildiradi:
- Vosita: Qalam bilan chizdi. Ko‘prik orqali o‘tdik. 
- Yo‘nalish: O‘ng tomonga buriling. Uyga qarab yurdi. 
- O‘rin-joy: Xona ichi bo‘m-bo‘sh.
- Atalganlik: Bu gullar – siz uchun. 
- Sabab: Suvsizlik tufayli o‘simliklar quridi. 
- O‘xshatish, qiyoslash: U ham siz kabi talaba. 
 

 Eslab qoling:
 
Ko‘makchilarni kelishik qo‘shimchalari o‘rnida qo‘llash mumkin: 
Poyezdda keldim – Poyezd bilan keldim.– Bu uyni o‘g‘liga qurgan.– Bu 
uyni o‘g‘li uchun qurgan. Seni o‘yladim – Sen haqingda o‘yladim. 
Ko‘makchilar quyidagi kelishikdagi so‘zlardan keyin qo‘llanadi: 
Bosh kelishikdagi so‘zdan so‘ng: bilan, uchun, singari, kabi, sayin, 
sari, yoqalab, sababli, tufayli, orqali. Talabalar uchun suv havzasi qurildi. 

---

154