Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

edi+m,-ng,-i,-ik,+ingiz+lar 
Shart maylidagi fe’llarning tuslanishi 
Kelasi zamon shart mayli 
Birlik: bo‘lishli //bo‘lishsiz Ko‘plik: bo‘lishli // bo‘lishsiz
1-shaxs  aytsam, aytmasam aytsak, aytmasak 
2-shaxs aytsang, aytmasang aytsangiz, aytmasangiz 
3-shaxs aytsa, aytmasa aytsalar, aytmasalar 

---

63

 
Eslab qoling:
 
 
-sa shart mayli qo‘shimchasi kerak so‘zi bilan qo‘llansa, faraz, taxmin 
ma’nosini bildiradi. Masalan: Bu yil qish sovuq bo‘lsa kerak. 
-sa shart mayli qo‘shimchasi bo‘ladi so‘zi bilan qo‘llansa, mumkinlik, 
imkoniyat borligi ma’nosi ifodalanadi. Masalan: Bu ishni bir kunda qilsa 
bo‘ladi. 
-sa shart mayli qochimchasi mayli so‘zi blan qo‘llansa, ruxsat so‘rash 
ma’nosini bildiradi. Masalan: Ketsam maylimi 
 

 
 Grammatika bo‘yicha mashqlar 
 
 1-mashq. Nuqtalar o‘rniga kerakli fe’llarni shart maylida qo‘ying. 
1. Agar u bizning shartlarimizga ….., biz u bilan shartnoma tuzamiz. 
2.Sen …, biz birga ishlashimiz mumkin. 3. Agar ertaga bo‘sh vaqtingiz …, 
ikkalamiz shaharni aylanaylik. 4. Uni yana yarim soat kutamiz, agar…, 
ketamiz. 5. Mashina haydaganda, ko‘cha harakati qoidasini buzish mumkin 
emas. Agar ...., to‘laysiz. 5. Men ertaga juda erta turishim kerak, iltimos, 
agar erta… , meni ham soat 6 da uyg‘oting. 6. Agar imtihonlarga yaxshiroq 
…., universitetga kirar eding. 
(rozi bo‘lmoq, bor bo‘lmoq, buzmoq, tayyorlanmoq, kelmoq/kelmaslik, 
turmoq) 

2-mashq. Nuqtalar o‘rniga kerakli qo‘shimchalarni qo‘ying. 
1. Agar sening bo‘sh vaqting bo‘l…., biznikiga kel. 2. Agar siz menga 
o‘zbek tilida sekin gapir...., men gapingizni tushunaman. 3. Men testlarni 
yaxshi topshir...., ota-onam juda xursand bo‘ladi. 4. Inson giyohvand 
moddalarni ko‘p iste’mol qil…., ularga nisbatan tobe bo‘lib qoladi.5. U har 
kuni sport bilan shug‘ullan…, sog‘lom bo‘ladi. 6. Agar sizga giyohvand 
modda taklif qil….lar, “Yo‘q! Kerak emas” deb javob bering. 7. Biz o‘z 
maqsadimizga erishsishni juda qattiq xohla….va unga erishish uchun juda 
qattiq harakat qil…., albatta, o‘z maqsadimizga erishamiz. 8.Ular soat 
uchgacha kelma…., biz boshqa kutmaymiz.