Microsoft Word O'um bsat btsti 2021-2022 2-qism

Algoritmlarni tasvirlash usullari. Amaliyotda algoritmlarni tasvirlashning keng tarqalgan 
usullari quyidagilar: 
 so’zlar yordamida (og’zaki nutqda ishlatiladigan so’zlar); 
 grafik usulda (grafik simvollar yoki blok-sxemalar yordamida); 
 dastur ko’rinishida (dasturlash tillariga oid xizmatchi so’zlar, operator va funksiyalar 
yordamida).
Mustahkamlash uchun savollar va topshiriqlar: 
1. 
Algoritm deb nimaga aytiladi? 
2. 
Algoritmlarning qanday turlarini bilasiz? 
3. 
Algoritmning xossalarini tushuntirib bering? 
4. 
Algoritmlar qayerda ishlatiladi? Ularga misollar keltiring. 

---

256 
28 - Amaliy mashg’ulot 
Mavzu: Mashq qildiruvchi dasturlar bilan ishlashni o‘rgatish.  
Ishning maqsadi: Mashq qildiruvchi dasturlar bilan ishlashni o‘rgatish.
Kutilayotgan natija: Mashq qildiruvchi dasturlar bilan ishlashni taxlil qilib natijaga 
erishish.
Amaliy ishning rejasi: 
1. Mashq qildiruvchi dasturlar bilan ishlashni o’rgatish. 
Nazariy ma’lumotlar: 
Ma’lumki, fan-texnika taraqqiyot jarayoni o’qituvchidan ta’lim-tarbiya ishida katta kuch 
va ulkan iste’dod talab qiladi. Darhaqiqat, zamonaviy informatsion texnologiya juda ko’p 
imkoniyatlarni yaratib bermoqda. Jumladan, komp’yuter mul’tiplikatsiya, mul’timediya 
imkoniyatlari o’z navbatida harakatlantiruvchi o’quv tizimini va elektron darsliklarni yaratishga 
qulay imkon bermoqda.
Mazkur dasturiy ta’minot Microsoft Excel dasturini o’rganuvchilar uchun mo’ljallangan. 
Dasturiy ta’minot Microsoft Excelni o’rganish uchun topshiriqlar bazasi, qisqa nazariy material, 
matn shaklida topshiriqni bajarish tartibi, topshiriqlarni bajarish tartibini namoyish qiluvchi 
video rolik, topshiriqlarni bajarish uchun virtual laboratoriyalar majmuasidan iborat. 
Foydalanuvchining (o’quvchi) o’zlashtirgani dasturiy ta’minotda test asosida va bajarilgan 
laboratoriyalarni o’qituvchi baholashi bilan belgilanadi.
Dastur uch qismdan iborat: 1. Dasturiy ta’minot. 2. Baza dasturiy ta’minot. 3. Trenajor.
Dasturiy ta’minot o’quvchilar uchun mo’ljallangan bo’lib, ular amaliy va laboratoriya 
mashg’ulotlarini bosqichma-bosqich bajarib borishadi. O’quvchilarning o’zlashtirish natijalari 
dasturning ma’lumotlar omboriga yozib boriladi. Dasturiy ta’minot har bir amaliy darsda 
o’quvchilarga 6-10 ta topshiriqni beradi. Baza dasturiy ta’minot o’qituvchilar uchun 
mo’ljallangan bo’lib, o’quvchilarning o’zlashtirishi, laboratoriya ishlarini tekshirib borish, 
qaydnomalarni chop qilish, Dtning ba’zi xususiyatlarini o’zgartirish imkoniyatini beradi. 
Trenajor hamma uchun mo’ljallangan bo’lib, Microsoft Excelda 500 ta buyruqni bajarishni 
foydalanuvchiga mashq qildiradi va bajarish tartibini o’rgatadi.
Fan – tеxnikaning rivojlanishi va axborot tеxnologiyalari sohasidagi erishilgan yutuqlar 
insoniyat oldida turgan turli-tuman yangidan yangi muammolarni yеchishga imkon bеradi. 
Ta’lim tizimida o’quv jarayonini tashkil qilishning sifat ko’rsatkichlari bo’yicha jahon 
andozalari darajasiga ko’tarish, zamonaviy pеdagogik va axborot tеxnologiyalarini yurtimizda 
kеng joriy etish mеtodikasini yaratish dolzarb uslubiy masalalardan hisoblanadi. Dars bеrish 
jarayonida talabalarning diqqatini o’rganilayotgan mavzuga qaratish oson ish emas, ayniqsa 
fizika fanidan. Shu ma’noda talabalarning bilimlarini oshirish uchun kompyutеr 
tеxnologiyalaridan kеng foydalanishni o’z oldimga maqsad qilib qo’ydim. Chеt ellarda fizika 
fanini o’qitishda foydalanilayotgan kompyutеr rеsurslarini tahlil qildim. Fizika faniga oid 
bo’lgan (simulyatorlar, animatsiya va vidеo roliklar, virtual laboratoriya ishlari va fizik 
jarayonlarni modеllashtirish imkoniyatini bеruvchi) dasturiy ta’minotlar bazasini to’plashga 
erishdim. Shuningdеk, fizika fanidan tashqari, boshqa (informatika, kimyo va biologiya) fanlarga 
oid bo’lgan dasturiy ta’minotlar bazasi yaratildi.
Kompyuter yordamida biror matn (xat, referat, …) hosil qilish uchun biz, albatta, 
klaviaturadan foydalanamiz. Matnni tez va bexato terish uchun klaviaturadan klavishlarning 
joylashishini yaxshi bilib olish kerak bo’ladi. Har qanday hunarni egallash uchun tinimsiz mashq 
qilish lozim. Klaviaturadan unumli foydalanish uchun ham juda ko’p mashq qilish zarur. Buning 
uchun maxsus dasturlardan foydalaniladi. Ular yordamida biz klaviaturadan foydalanishni mashq 

---

257 
qilamiz. Bunday dasturlar klaviatura trenajorlari deyiladi. Kompyuterlar uchun o’nlab klaviatura 
trenajorlari ishlab chiqilgan. Quyida biz ularning bittasini ko’rib chiqamiz.