Microsoft Word Rahmatullaeva Q

 
a) Adam mu`shelerin an`lati’wshi’ so`zler 
«Sayatxan-Ha`mira» 
da`stani’n 
tu`rkmen 
baqsi’lari’ 
ta`repinen 
qaraqalpaq xalqi’ arasi’na ken` taralg`an. Bul da`standi’ qi’ssaxanlar 
qaraqalpaq ji’raw-baqsi’lari’ u`yrenip, milliy nusqalari’n payda yetken. 
Sonli’qtan da, da`stanlar tilinde adam mu`shelerin an`latatug`i’n so`zlerde 
og`uz tili elementlerinin` ushi’rasi’wi’n ta`biyiy qubi’li’s dep bahalaw 
mu`mkin.
Peshana so`zi man`lay so`zi menen sinonim boli’p, ha`zirgi qaraqalpaq 
a`debiy tilinde siyrek qollani’ladi’. Bul so`zdin` tilimiz leksikasi’nan wori’n 
ali’wi’ yeski tu`rkiy jazba a`debiy tildin` ta`siri boli’wi’ kerek. Misali’:
Peshanama qum-qi’smetler yazi’lmi’sh (192). 
Siyne, ko`ksi so`zlerinin` qaraqalpaq tilinde qollani’li’wi’ tu`rkiy 
tillerine wortaq bolg`an yeski shag`atay tilinin` ta`sirinde qa`liplesken. 
Aq ko`ksin`e lali’marjan dizilip (192). 
Siynem qoydi’m yar joli’na (193). 
Sonday-aq bul da`stanlardi’n` so`zlik qurami’n u`yrengende tariyxi’y 
shi’g`i’si’ jag`i’nan arab so`zleri bolg`an adam mu`shelerin an`latatug`i’n 
so`zlerdi ushi’ratami’z. Bul so`zler topari’ ha`zirgi og`uz topari’ndag`i’ 
tillerdin` so`zlik qurami’nda jiyi qollani’ladi’. Soni’n` menen birge arab-
parsi’ so`zleri qaraqalpaq klassik shayi’rlari’ni’n` tilinde ken` qollani’lg`an
1
. 
Tawi’stek ga`rdanli’, ti’rna yu`rishli (208). 
Ga`rdan uzati’psan`, yar almasi’na (209). 
Ziya-zulpi’n` da`l ga`rda`ne solashar (195). 
La`bi sheker, dodaqlari’ qi’rmi’zi’ 
әҳмийетли мәселелери (илимий мақалалар топламы). Нөкис, 2005, 65-66-бетлер. 
1
Насыров Д, Доспанов О., Бекбергенов А., Сайтов Д. Қарақалпақ әдебияты’классиклери 
шығармаларының тили. Нөкис, 1995, 39-54-бетлер. 

---

26