Microsoft Word Rahmatullaeva Q

 
2. Siyasiy-ja`miyetlik so`zler 
«Sayatxan-Ha`mira» da`stani’da basqa da xali’q da`stanlari’ si’yaqli’ 
siyasiy-ja`miyetlik so`zler topari’ bar. Bul da`stanni’n` tiykarg`i’ ideyali’q 
mazmuni’na da baylani’sli’.
«Sayatxan-Ha`mira» da`stani’ni’n` ideyali’q bag`i’ti’ tuwrali’ ilimpazlar 
to`mendegishe pikir ju`rgizedi. 
«Sayatxan-Ha`mira» da`stani’ tu`rkiy tilles xali’qlarg`a ken` taralg`an 
liro-epos yekenligi ma`lim. Demek, bul da`standa siyasiy-ja`miyetlik 
so`zlerdin` qollani’li’wi’ ta`biyiy qubi’li’s boli’p, wolar arasi’nda og`uz tili 
elementleri de bar. 
Yen` birinshi gezekte siyasiy-ja`miyetlik so`zler yel basqari’w islerine 
baylani’sli’ boli’p keledi. Bunday so`zler xali’qti’n` ja`miyetlik turmi’si’n 
belgileydi. Sonli’qtan da da`stanlarda ken` qollani’ladi’. Siyasiy-ja`miyetlik 
so`zler XVIII-XIX a`sirlerge tiyisli jazba yesteliklerde de bar
1
. Mi’sali’: 
Bizin` yelde bardur shahlar, sultanlar (219). 
Ju`zin ko`rsem derler shahlar, sultanlar (211). 
Shah, sultan so`zleri negizinen alg`anda arab tiline ta`n so`zler boli’p, 
ha`zirgi og`uz tillerinde sha, soltan tu`rinde jiyi qollani’ladi’. Bunday so`zler 
og`uz tilleri topari’ndag`i’ tillerde ko`plep ushi’rasadi’ ha`m wolardi’n` 
so`zlik qurami’na aralasi’p ketken. Wolar yelege shekem a`debiy tillerinde 
qollani’ladi’. Bunday so`zler da`stanlar tilinde ushi’rawi’, bul da`stanlardi’n` 
qaraqalpaq xali’qlari’na og`uz topari’ndag`i’ xali’qlardan taralg`ani’ menen 
belgilenedi. Sonli’qtan da bul so`zlerdi og`uz tilleri topari’ndag`i’ so`zler dep 
qarawg`a boladi’. Al qi’pshaq topari’ndag`i’ tillerde derlik qollani’lmaydi’. 
Bir ka`ntli yelatti’ ko`rdi (196). 
1
Ҳамидов Ҳ. Қарақалпақ тили тарийхының очерклери. Нөкис, 1974, 284-бет. 

---

28