Microsoft Word Улыума касиплик

Ulıwma orta bilimlendiriw mektebi psixologının` tiykarg`ı wazıypaları 

1. Mektepke shekemgi jastag`ı balalardın` psixologiyalıq salamatlıg`ın qorg`aydı, 

olardı  balalar  baqshası  ortalıg`ına  say  bolıw  ha`m  mektepke  oqıwg`a  tayarlaw 

barısındag`ı psixologiyalıq ilajlardı iske asıradı. 

2.  Ha`r  bir  balanın`  bilim  iyelew  mu`mkinshiliklerin,  ruwxıy  jag`dayların 

u`yreniw  maqsetinde  psixologiyalıq-pedagogikalıq  baqlawdan  o`tkizip,  na`tiyjelerin 

tallaydı,  ilimiy  mag`lıwmatlardı  arnawlı  baqlaw  da`pterine  jazadı  ha`m  tiyisli 

psixologiyalıq  rawajlanıw  islerin  a`melge  asıradı.  Ustazlar  ha`m  ata-analar  menen 

birlikte ha`r bir balanın` individual qa`siyetlerin esapqa alg`an halda rawajlandırıwshı, 

psixokorrektsiyalıq  oyınlar,  shınıg`ıwlar  mazmunın  islep  shıg`adı  ha`m  turaqlı 

ra`wishte o`tkizedi. 

3. Mektepke shekemgi bilimlendiriw ma`kemesi ta`rbiyashıları, qa`nigeleri ha`m 

ata-analar  menen  balalardın`  psixologiyalıq  qa`siyetleri,  rawajlanıwında  o`zine  ta`n 

ta`repleri,  unamsız  a`detlerinin`  aldın  alıw  ha`m  basqa  ma`seleler  shen`berinde 

teoriyalıq  ha`m  a`meliy  shınıg`ıwlar  o`tkizedi,  olardın`  psixologiyalıq  mag`lıwmatlıq 

da`rejesin 

arttırıw 

jolında 

ha`r 

qıylı 

ilajlar, 

soraw-juwaplar, 

sa`wbetler 

sho`lkemlestiredi. 

4.  Psixologiyalıq  metodikalar  ja`rdeminde  balalardın`  qızıg`ıwshılıg`ın  ha`m 

qa`biletlerin  anıqlaydı,  olardın`  rawajlanıwı  ushın  tiyisli  jag`daylar  jaratadı, 

ta`rbiyashılar, ata-analarg`a ma`sla`ha`tlar beredi. 

5.  Fizikalıq  ha`m  ruxıy rawajlanıwdı  nuqsanı bolg`an  balalardı anıqlawda tiyisli 

qa`nigeler menen birlikte jumıs alıp baradı, bunday balalardın` bilimi ha`m ta`rbiyasın 

sho`lkemlestiriw ja`ne kemshiliklerin du`zetiwde aktiv qatnasadı.  

Psixologiyalıq  trening  o`tkiziw  ha`r  bir  psixolog  ushın  juwapker  is.  Bul  trening 

psixologiyalıq  –  pedagogikalıq  ta`repten  u`yreniwge  qaratılg`an  bolıp,  olardın` 

individual 

o`zgesheliklerin, 

ta`lim-ta`rbiyasındag`ı 

kemshiliklerdin` 

sebebin 

anıqlawg`a mo`lsherlengen. Trening – bul lektsiya emes, seminar emes, bunda trening 

qatnasıwshılarına  baha  qoyılmaydı,  bir  na`rseni  islewge  hesh  kim  ma`jbu`r  etpeydi, 

sonlıqtanda treningte ha`r kim o`zi saylaw, qatnasıw huqıqına iye, qansha aktiv bolsa, 

qanshama ha`reket ko`p bolsa, sonsha na`tiyje jaqsı ha`m ko`p boladı. «Trening» so`zi 

inglis  tilinen  «training»  so`zinen  kelip  shıg`ıp,  bir  neshe  ma`nini  an`latadı:  tayarlıq, 

oqıtıw, u`yreniw, trenirovka h.t.b. Trening 

  Qısqa mu`ddetli oqıtıw (bul bir neshe saattan bir neshe ku`n dawamında) bolıwı. 

  Kishi toparlar adam sanı 12-15 adam bolıwı. 

---

 

17

  Aktiv oqıtıw ha`m qatnasıwshılar ushın shınıg`ıwlar ha`r qıylıg`ı. 

  Jeke qa`siyetlerin qa`liplestiriw yaki, islew ko`nlikpesin, uqıbın rawajlandırıwda 

ibarat boladı. 

 

Ha`r  qıylı  formadag`ı  psixologiyalıq  jumıslar  bolıp,  bul  psixologiyalıq  oqıtıw, 

psixologiyalıq  terapiya  ha`m  psixokoorektsiya  jumısları  kiredi.    Bul  tu`siniklerdin` 

baylanıslı to`mendegi sxemada anıq ko`rsetilgen.  

Toparda  psixologiyalıq  oqıtıw  –  bul  qarım-qatnas  elementlerin  ha`m  ko`nlikpelerin 

qa`liplestiriw.  Trening  10-12  adam  sanı  menen  baslansa  maqsetke  muwapıq  boladı. 

Korrektsiya is ushın da toparlar  menen, pedagogikalıq ja`ma`a`t penen birge o`tkiziledi. 

Bunda psixolog to`mendegi wazıypalardı orınlawı tiyis.  

  Jas  da`wirlerdin`  belgili  negizlerine  muwapıqlıg`ın  anıqlawda  psixolog  balalr, 

oqıwshılardı psixologiyalıq tekseriwden o`tkizedi. 

  Psixolog  oqıwshılardın`  psixologiyalıq  o`zgesheligi,  olardın`  qızıg`ıwları, 

biyimligin u`yrenedi, olarg`a jeke qarım-qatnas, so`ylesiwlerdi jolg`a qoyadı. 

  Balalar  ha`m  er  jetpegen  adamlar,  ten`qurları  menen  bolg`an  mu`na`sibetlerin 

tekseredi.  Olardın`  etnoqıyapası,  etnoma`deniyatın  esapqa  alg`an  halda 

psixofiziologiyalıq metodikalardı belgili sharayatg`a maslastıradı. 

  Psixolog  balalar,  oqıwshılardın`  jas  o`zgesheligin  ha`m  tez  rawajlanıwın  esapqa 

alıwshı,  olar  psixikasının`  barlıg`ın  qamrap  alıwshı  dinamik  rawajlanıwg`a 

kepillik  beriwshi  shınıg`ıwlar,  pu`tin  iskerligine  bag`darlandırıw  sotsiallıq  o`siw 

talabına  juwap  beriwshi,  ulıwma  insaniylıq,  etnopsixologiyalıq  ortalıqta 

umtılıwshı  shaxstı  payda  etiw  maqset  bolıp  tabıladı.  Psixolog  balalar, 

oqıwshılardın`  psixik  rawajlanıwındag`ı,  minez-qulqı  ha`m  so`ylesiwlerdegi 

nuqsanlar  ha`m  kemshiliklerdi  a`ste  aqırınlıq  penen  du`zetiw,  korrektsiya  qılıw 

da`stu`rin islep shıg`adı ha`m a`melde onı usınadı. Onın` ushın olar menen arnawlı 

shınıg`ıwlar, buzılıwdın` kemeyiw shınıg`ıwların o`tkizedi, do`retiwshilik (kretiv) 

qa`biletlerin o`siriw maqsetinde treningler alıp baradı. 

Ol to`mendegishe: 

A)  A`meliyatshı  psixologtın`  arnawlı  isi,  shınıg`ıwlar  ayrım  oqıwshılar  menen  o`z 

aldına o`tkiziliwi rejelestiredi. 

B)  Psixologlardın`  basqa  bir  xızmeti  arnawlı  a`melge  asırılıp,  oqıwshılar  toparına 

ta`rbiyalıq ta`sir o`tkiziwge bag`darlang`an boladı. 

V)  ata-analar,  pedagogikalıq  ja`miyet  qatnasında  ta`rbiyalıq  negizindegi  ilajlar  islep 

shıg`ıladı. 

Trening o`tkiziw sharayatları emotsional zorıg`ıwdın` aldın alıw ha`m onı kemeytiriw 

niyetinde de alıp barıladı. 

---

 

18