Mikrobiologiya va

rasm. Mo‘tadil fagning ko‘payish tiplari

Bakteriyalar oldin o'zlarida knzatilmagan belgi va xususiyatlarni namoyon qilishi mumkin. Profag ta’sirida bakteriyalarning xususiyatlarini o‘zgarishi “ fagli konversiya” deb nomiangan (lot. sonver-sio- o‘zgartirmoq). Bakteriofaglar amaliyotda quyidagi maqsadlarda qo‘llaniladi: fagoterapiyada, fagoprofilaktikada, fagoidentifikatsiya va fagotiplashda. Bundan tashqari, ichak tayoqchasining kolifagi tashqi muhit obyektlarining ifloslanishini aniqlashda sanitar ko‘rsatkich (indikator) mikroorganizm sifatida qoMlaniladi:

1. 
   fagoterapiya — ayrim yuqumli kasalliklarni keltirib chiqaradigan (shigella, protey, stafilokokk, ko‘k yiring tayoqchasi) bakteriyalarga qarshi davolashda ishlatiladi;
   
2. 
   fagoprofilaktikada-epidemik o‘choqda bo'lgan kishilar orasida ayrim kasalliklaming oldini olishda (masalan, dizenteriya, vabo);
   
3. 
   fagoidentifikatsiyada-fag yordamida bakteriya kulturasini qaysi turga mansubligini aniqlash;
   

69

4. 
   fagodiagnostika kasal organizmidan ,masalan. najasdan) fagni ajratib olishdan iborat bo'lib. organ,zmda shu fagninu mikrobi boriigim ко rsatadi. ya’ni fag bilan tashxis qo'yislr ^
   

^fagmiplash-bakteriyaiaming fagotipinianiqlashda.vani fagotipning, birturdagi baktenya shtammim shu tipga xos faglar bilan lizis qilish orqali aniqlanadi; bu esa tekshirilayotgan kulturalarni beluilacanda. kasallikni epidemiologik tekshirishda ayniqsa muhimdir. ~ ~
Amaliyotda bulonda ostirilgan bakteriyalar hujavralaridagi virulent faglarreproduksiyasi bu hujayralarning lizisga uchrashi va muhiming tiniq. yaltiroq tusga aylanishi bilan lugaydi. Petri kosachasidagi agarli muhitda sezuvchan baktenyani gazon usuli bilan o'stirilganda faalar lizis ochoqli u° ^zona^^ann' hosil qiladi. Bu esa, fagning kopsentratsivasiga
bog hqdir. Lizisning o'choqli zonalari fagning negativ kolonivalari yoki stenl dog'Iar — pilakchalar deb nomlanadi. Ular ma'lum faglarga xos mo о ogiyagaega bo lib, birgina fag zarrachasidan hosil bo‘ladi va boshqa hujayralarga kirishi va keyinchalik ko'payishi natijasida hosil bo'ladi.
Fagning «sof liniyasini» (boshqa faglar araiashmasidan holi) olish uc un morfologik jihatdan bir xil bo Igan negativ koloniyalarning qator passajlan bir xil bakterial shtamm gazonining aynan ozida olib boriladi.