Mikrobiologiya va

bakteriyalarning ko'payishini ta'minlaydigan asosiy organik, neorganik birikmalar, kazein gidrolizati pepton va boshqalar.

qo‘shimcha ma'lum kimyoviy substrat ularning parchalanislu oqibatida muhitni pH nordon tomonga (uglevodlar, mochevina) yoki ishqoriy (oqsillar parchalanishida) o'zgaradi. Buxususiyat shu mikrobning diagnostik belgisi hisoblanadi;

d) rangli indikator (masalan, Andrede, bromtimol ko'ki, bromkrezol purpur, krezol qizil indikatori), rangining o'zgarishi sodir bo'layotgan biokimyoviy reaksiyadan va tekshirilayotgan mikroorganizmda ushbu ferment sistemasi borligidan dalolat beradi. Agar oziq muhitdagi metobolitlarni parchalasa muhit nordonlashuvi mumkin. Andrede indikatori bor muhit qizarishi, brom timol ko'k bilan musbat bo'lishi mumkin, lekin oraliq mahsulot natijasida muhit ishqoriy tomonga siljisa bu ikki indikatorning rangi o'zgarmaydi.


78

Hamma differensial-diagnostik muhitlar 4 ta asosiy guruhga bo'linadi.

1. 
   Tarkibida oqsil tutuvchi, bakteriyalar termentlari ta sirida xarakterli o'zgaruvchi muhitlar (qon. jelatina. sut va boshq.). Bu muhitlarda bakteriyalarni gemolitik, proteolitik xususiyatlari o'rganiladi, bulardan eng ko‘p go'sht peptonli jelatina, ivitilgan ot qon zardobi, sutli va qonli agar ishlatiladi.
   
2. 
   Tarkibida uglevodlar, ko^kp atomli spirtlar tutuvchi indikatorli muhitlar. Bu muhitlarda bakteriyalar uglevodlami parchalashi oqibatida kislotalar va gaz hosil bo'ladi. muhitning pH nordon tomonga s i I j i > d i va indikator muhitning rangini o'zgartiradi. Bakteriologik amaliyotda lakmusli sut (Minkovich muhiti). Giss (Xissa) muhitlari keng qo llaniladi. Giss muhitida bakteriyalarning turli uglevodlami fermentatsiya qilish xususiyati o'rganiladi.
   

Enterobakteriyalarni farqlashda peptonli uglevod, Andiede indikatori qo'shilgan va muhitga gaz hosil bo'lishini aniqlash uchun bir tomom ^ei % uzunligi 3 sm bo'lgan shisha naycha, solib qo yiladi. Agai baktenva ai uglevodni parchalasa indikatorning rangi o'zgaradi, gaz hosil bo sa s us a naychaga gaz yig'iladi. Giss muhitida bir nechta uglevodlat qo an^an 1^1 sababli, bakteriyalar bir uglevodni parchalashi, ikkinchismi esa parchalamasligi mumkin. Shuning uchun uglevodlat qatoi i olac iipoi (rang i qator) bo'lishi mumkin, nomlash shundan kelib chiqgan. Ug evo ar an amaliyotda ko'pincha monosaxaridlar (glyukoza,arabinoza, mannoza , disaxaridlar (laktoza, maltoza, saxaroza) polisaxaridlar an ('raxrna , glikogen. inulin. dekstrin) va glikozidlardan esa (adonit. tnozit, sa t sin ishlatiladi. . . .

3. 
   Bakteriyalar tomonidan ma’lum moddalarni pare aasiini, tiklanishini o‘rganuvchi muhitlar (metilen ко ki qo shilgan sut l mu 11 , nitratli muhit). Masalan. enterokokklar metilen ко ki^ qo s 11 _&an muhitda, uni reduksiyaga uchratib, muhitni oqaitiiib qo >a l, p) о gems esa muhitning rangini о‘zeartirmaydi. _>
   
4. 
   Bakteriyalar tomonidan ma’lum moddalarni о zlashtira (assimilatsiya) olishini aniqlovchi muhitlar. Amalivotda eiie ¹ agar (Simmons muhiti) qo'llaniladi. Masalan, Salmonella a\ о t \ a t an Simmons muhitida yaxshi o'sadi muhit ко katadi. icha tavoqciast esa sitratli agarda moddalarni assimilatsiya qila olmaydi, muhitning ran_&mi o'zgartirmaydi.
   

79

Oziqli muhitlarni tayyorlash

Asosiy muhitlar. Triptik gidrolizat pastasi ma’lum hajmdagi distirlangan suvda eritiladi, pH o‘rnatiladi. tegishli idishiarga quyilib, og‘zi paxta-dokali probkalar bilan berkitiladi va avtoklavda sterillanadi. Oziqli agar kukuni ma’lum hajmdagi suvga solinadi va 10-15 daqiqa davomidaqaynatiladi, so’ngraoziqli Petri kosachalariga yoki probirkalarga quyiladi. Qiyalantirilgan oziqli agar tayyorlash uchun. ichiga agar quyilgan probirkalar stol ustida qiyshaytirilgan holda qotiriladi (4-jadval).
Qonli, zardobli va assitli muhitlar. Eritilgan va 45—50°C gacha sovutilgan oziqli agarga steril sharoitda 5—10% fibrinsizlantirilgan qon yoki shu miqdorda qon zardobi, yoki 25% li assit suyuqlik qo^shiladi. yaxshilab aralashtiriladi vatezda Petri kosachasiga, probirkayoki boshqa laboratoriya idishiga quyiladi. Suyuq muhit tayyorlash uchun oziqli bulonga yuqorida ko‘rsatilgan miqdorda zardob yoki assit suyuqlik qo‘shiladi.
Uglevodli muhitlar. Oziqli agar yoki bulonga 0.5-1% di glyukoza yoki boshqa uglevod qo‘shiladi. Oquvchan bug’ yoki 0,5 atm bosimida bug* bilan sterillanadi.
Elektiv oziqli muhitlar. 1% peptonli suv, pH 8,0. Vabo vibrioni uchun elektiv muhit boTib, boshqa mikroblarga nisbatan juda tez ko'payadi. Muhitning ishqoriy reaksiyasi, vabo vibrionining o’sishiga ursqinlik qilmaydi, lekin boshqa mikroorganizmlarning o’sishini sekinlashtiradi.