Mikrobiologiya va

Mikroorganizmlarga yorug‘likning ta’siri
Bevosita tushib turadigan quyosh nuri ko'pchilik mikroorganizmlarga zararli ta’sir etadi. Faqat oltingugurt to'plovchi pur-purlik bakteriyalargina o‘z rivojlanishi uchun quyosh yorug‘lik talab qiladi. Bular dengiz tagida


97

yashovchi va yorug^bga tomon harakatlanuvchi mikroorganizmlar bo lib. ularda fototropizm hodisasi ko‘riladi. Patogen mikroblar quyosh ta’siridan bir necha soatda oiadi. Shuning uchun mikroorganizm kulturasini kun tushmaydiganjoylardasaqlash lozim. Siltayoqchalariga o‘xshash chidamli mikroorganizmlar ham to‘g‘ri tushgan quyosh nurining ta’sirida qisqa vaqt ichida oiadi.

Agar balg‘amni buyum oynasiga yupqa qilib surtib to g ri tushuvchi quyosh nuriga qo‘yilsa, mikroblar 20-30 daqiqa mobaynida halok bo‘ladi Yana quyosh nurining mikroorganizmlarga ta’sirini oddiy tajriba yordamida bilib olsa boiadi. Masalan, petri kosachasiga yupqa qilib qo‘yilgan go‘sht pepton agariga qorin tifi tayoqchasim sidirg‘a qilib ekiladi va tif tayoqchasi ekilgan Petri kosachasining tashqi yuzasiga qora qog‘ozdan qirqilgan harflar yopishtiriladi. So ngra Petri kosachasi to g ri quyosh nurida 1-2 soat nurlantiriladi, ya’ni qoldiriladi. Shundan so‘ng yopishtirilgan harflar ko‘chirib olinadi va Petri kosachasi 37°C haroratli termostatda 1 sutka qoldiriladi. Bir sutkadan keyin qora qog‘ozdan harf yopishtirilib. quyosh nuridan saqlangan qismlardagina mikroblar sidirg'a
bo'lib o'sib chiqqanligi kuzatiladi. . j
Har xil nurlantirish mikroorganizmlarga baktenotsid yoki sterillash da- rajasida ta’sir etadi. Bularga ultrabinafsha nurlar, rentgen nurlari, gamma
nurlar va boshqalar misol bo‘la oladi.
Qisqa to‘lqinli nurlar palatalami dezinfeksiya qilishda, materiallami zararsizlantirishda va vaksina tayyorlashda operatsion xonalarni mikroor- ganizmlardan tozalashda qoMlaniladi.